Κούραση, ένα συνεχές αίσθημα κόπωσης και εξάντλησης, συχνό και γνωστό σε πολλούς ασθενείς. Το αίσθημα αυτό μπορεί να διαρκέσει για βραχύ χρονικό διάστημα ή για μεγάλο χρονικό διάστημα, οπότε και αναφερόμαστε στο χρόνιο αίσθημα της κούρασης, το οποίο δεν ανακουφίζεται και απλά παρουσιάζει αυξομειώσεις.

Πολλοί ασθενείς με καρκίνο που έκαναν θεραπεία ή βρίσκονται κατά τη διάρκεια αυτής καλούνται να ζήσουν με το χρόνιο αίσθημα της εξάντλησης, το οποίο είναι αποτέλεσμα αυτής, αλλά και αποτέλεσμα των ψυχολογικών μεταπτώσεων εξαιτίας της ασθένειας.

Όταν κάποιος είναι ασθενής, είναι λογικό να επιθυμεί να γίνει γρήγορα καλά και να επιστρέψει στην ενεργό δραστηριότητα. Προς αυτόν τον σκοπό, κάθε πτυχή του προγράμματος αποκατάστασης είναι σημαντική (ψυχολογική - κοινωνική διάσταση,  διατροφή, έλεγχος του πόνου κ.α.).

Οι παρενέργειες της θεραπείας περιορίζουν την ενεργητικότητα του ασθενούς και αναστέλλουν την επιθυμία του για επιστροφή στην καθημερινή ζωή. Με την υποστήριξη της ομάδας υγείας, της οικογένειας και των φίλων του, ο ασθενής μπορεί να αντιμετωπίσει τις παρενέργειες και τελικά να τις ξεπεράσει.


Τι εννοούμε με την έννοια «αίσθημα εξάντλησης - κούρασης»;

Ο όρος αφορά το αίσθημα κούρασης ακόμη και μετά ένα φυσιολογικό και καλής ποιότητας ύπνο, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αίσθημα ξαφνικής και έντονης κούρασης, δυσκολία στην υλοποίηση των καθημερινών δραστηριοτήτων.

Ανάγκη για διακοπή κάποιας δραστηριότητας πριν αυτή τελειώσει, δυσκολία στη συγκέντρωση, ευερεθιστότητα. Αποτέλεσμα αυτών των συμπτωμάτων είναι ψυχολογικές επιπτώσεις όπως ανησυχία, κατάθλιψη, απογοήτευση και ανία, αλλά και οργανικές όπως αναιμία, δυσκολία στην αναπνοή, αλλαγές στην καρδιακή λειτουργία, διαταραχές των ορμονών, μείωση του χρόνου και της ποιότητας του ύπνου, μείωση της ανταπόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Έρευνες έδειξαν πως 30% των ατόμων που επέζησαν του καρκίνου ένιωσαν το αίσθημα της εξάντλησης και της συνεχούς κούρασης, συναίσθημα που κράτησε για χρόνια. Δεν είναι μικρή η ταλαιπωρία που έχει υποστεί ο οργανισμός εξαιτίας του καρκίνου αλλά και της τοξικότητας της θεραπείας του (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία).

Επίσης υπάρχουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία και προκαλούν αυτό το αίσθημα εξάντλησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ενεργειακά αποθέματα του ατόμου επιστρέφουν σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα στους πρώτους 6 μήνες μετά το τέλος της θεραπείας.

Μπορείτε να εργαστείτε με την θεραπευτική σας ομάδα (γιατρούς, νοσηλευτές κτλ) ώστε να αντιμετωπίσετε αυτού του είδους τα συμπτώματα, κατά τη διάρκεια της συνεργασίας σας και κυρίως μετά, γιατί το αίσθημα της συνεχούς εξάντλησης μπορεί να εμφανιστεί, πιο έντονα, αφού τελειώσετε τη θεραπεία σας.


Για ποιους λόγους επέρχεται η κούραση - κόπωση;

Οι καρκινοπαθείς αισθάνονται εύκολα κόπωση. Πιθανώς, ο όγκος να οδηγεί τον οργανισμό σε μία υπερμεταβολική κατάσταση (κατάσταση αυξημένης λειτουργίας) ή να ανταγωνίζεται τα φυσιολογικά κύτταρα στην αναζήτηση θρεπτικών υλικών. Διάφοροι παράγοντες, που συσχετίζονται με την θεραπεία, συμβάλλουν στην εμφάνιση της κόπωσης:

• Πολλοί ασθενείς αισθάνονται ιδιαίτερα κουρασμένοι κατά την εφαρμογή ακτινοθεραπείας ή χημειοθεραπείας ή και μετά την ολοκλήρωσή τους. Οι θεραπείες αυτές πιθανώς να επιφέρουν κόπωση λόγω μεταβολικών αναγκών ή σχηματισμού τοξικών ουσιών, οι οποίες απελευθερώνονται από τα καρκινικά κύτταρα που καταστρέφονται.
• Μερικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα (π.χ. αλκαλοειδή της Vinca) προκαλούν κόπωση λόγω νευροτοξικότητας. Η χορήγηση αντιεμετικών και ηρεμιστικών περιπλέκουν το πρόβλημα.
• Κατά την εφαρμογή ακτινοθεραπείας απαιτείται ενέργεια για την επιδιόρθωση των κατεστραμμένων ιστών. Πιθανώς να επιβάλλεται μία αύξηση κατά 20% των θερμίδων και των πρωτεϊνών στο διαιτολόγιο για όσο διαρκεί η θεραπεία.
• Οι επιπλοκές της νόσου και οι παρενέργειες των θεραπειών (π.χ. αναιμία, λοιμώξεις, πυρετός) είναι δυνατό να αυξήσουν τόσο τις ενεργειακές απαιτήσεις που να μην είναι δυνατό να καλυφθούν χωρίς την λήψη κατάλληλων μέτρων.
• Η κόπωση επιτείνεται από άλλες παρενέργειες ή συμπτώματα (απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετοι, πόνος, αϋπνία, απώλεια μυϊκής δύναμης). Η μυϊκή εξασθένiση οδηγεί σε περίσσεια γαλακτικού οξέος στους μύες, το οποίο επιτείνει ακόμη περισσότερο την κόπωση.
  

• Κρατάτε ημερολόγιο επί μία εβδομάδα ώστε να εντοπίσετε τις ώρες της ημέρας, που αισθάνεστε περισσότερο κουρασμένοι ή έχετε εντονότερη δραστηριότητα.
• Προσδιορίστε ποιές δραστηριότητες επιτείνουν την κόπωση και ποιές την μειώνουν.
• Κάντε ένα σχέδιο προγραμματίζοντας τις δραστηριότητες βάσει του πλάνου κόπωσης-ενεργητικότητας.
• Εάν χάνετε βάρος ή αισθάνεστε ανορεξία ή μεταβολές στην γεύση, αναζητήστε συμβουλή ιατρού ή διαιτολόγου.
• Πίνετε 8-10 ποτήρια υγρά την ημέρα, ώστε να αποβάλει ο οργανισμός τις τοξικές μεταβολικές ουσίες.
• Ένα καλό πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής. Τρώτε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες (π.χ. σιτηρά, λαχανικά), οι οποίες παρέχουν ενέργεια για μακρά περίοδο. Αντίθετα, τα γλυκά προσφέρουν άμεσα ένα ποσό ενέργειας και κατόπιν το άτομο νιώθει πιο κουρασμένο από πριν.
• Αραιώστε τις δραστηριότητες ανά εβδομάδα και σχεδιάστε περιόδους ανάπαυσης μεταξύ των δραστηριοτήτων.
• Απαιτείται εκλεκτικότητα αναφορικά με τις δραστηριότητες όταν η ενεργητικότητά σας είναι σε χαμηλό επίπεδο.
• Ακολουθείτε ένα πρόγραμμα ασκήσεων για να διατηρήσετε τον τόνο και την δύναμη των μυών.
• Περπατάτε ή κάνετε άλλες ασκήσεις για να αυξήσετε την αντοχή σας (μόνο μετά από ιατρική συμβουλή).
• Ρυθμίστε όσο καλύτερα μπορείτε άλλα συμπτώματα (π.χ. πυρετός, ναυτία, έμετος), που ενδεχομένως έχετε. Εάν είναι απαραίτητο, ο ιατρός θα σας χορηγήσει φάρμακα για την αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων.
• Εάν δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, προσπαθήστε να εντοπίσετε την αιτία. Εάν είναι απαραίτητο, ο ιατρός θα σας χορηγήσει υπναγωγά φάρμακα για να κοιμηθείτε.
• Δημιουργία ενός προγράμματος για καθορισμό του χρόνου δραστηριοτήτων και ξεκούρασης καθώς και ενίσχυση της ποιότητας του ύπνου, επιβάλλονται για την μείωση των επιπτώσεων της κούρασης.
• Θα βοηθούσε η μείωση στοιχείων που επηρεάζουν τον ύπνο όπως η νικοτίνη, η καφεΐνη, το αλκοόλ, η έντονη άσκηση και τα «βαριά» γεύματα πριν τον ύπνο, τα οποία επιβαρύνουν τον οργανισμό και επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου.
• Εάν είστε κακόκεφος ή αγχώνεστε για διάφορα πράγματα, μιλήστε με έναν φίλο, έναν πνευματικό σύμβουλο, έναν ψυχολόγο ή οποιοδήποτε άλλο άτομο εμπιστεύεστε.
• Ζητήστε από τον ιατρό να σας χορηγήσει φάρμακα, που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση (εφόσον απαιτείται).
• Κατά την διάρκεια της θεραπείας, αναθέστε τις δευτερεύουσες δουλειές σε άλλα άτομα.
  

BeStrong.org.gr - 17.03.14