Σεξουαλικότητα & Καρκίνος
Ο καρκίνος και η θεραπεία του μπορεί να έχουν αρνητικά συμπτώματα στην σεξουαλικότητα και στις διαπροσωπικές σχέσεις. Ακόμα και αν οι αλλαγές είναι προσωρινές, μπορεί να έχετε πολλές ερωτήσεις που θα θέλατε να απαντηθούν για να καταλάβετε τι συμβαίνει πραγματικά.
Ελπίζουμε ότι οι παρακάτω πληροφορίες θα σας βοηθήσουν να μάθετε και να καταλάβετε περισσότερα για το θέμα της σεξουαλικότητας, μετά την εμπειρία του καρκίνου.
Είναι πολύ βασικό όμως να έχετε υπόψιν ότι είστε μοναδικός, και ότι όταν αναφερόμαστε στην σεξουαλικότητα, είναι σημαντικό να αφοσιώνεστε στις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες.
Δεν χρειάζεται να ασχολείστε με το τι θεωρείται «φυσιολογικό» και τι όχι. Η σεξουαλικότητα δεν είναι κάτι καθορισμένο. Μπορεί να αλλάξετε γνώμη και να βρείτε νέα πράγματα που σας ευχαριστούν. Στόχος σας πρέπει να είναι να αισθάνεστε καλά για το ποιός είστε και για το πώς σας ευχαριστεί να μοιράζεστε τη σεξουαλικότητά σας με άλλους.
Πώς μπορεί ο καρκίνος και η θεραπεία του να επηρεάσουν την σεξουαλικότητα;
Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψετε πώς ο καρκίνος και η θεραπεία του θα σας επηρεάσει αλλά μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειάζεται να προσαρμοστούν στις νέες αλλαγές και να βρουν νέους τρόπους για να «δώσουν» και να «εισπράξουν» σεξουαλική ευχαρίστηση. Ο καρκίνος δεν σημαίνει το τέλος της σεξουαλικής σας ζωής. Με υποστήριξη και επικοινωνία, θα μπορείτε να επανακτήσετε σιγά σιγά την ερωτική σας ζωή. Ο καρκίνος και η θεραπεία του μπορούν να επηρεάσουν τη σεξουαλικότητά σας με τέσσερις τρόπους:
- Στη φυσική ικανότητα να δώσετε και να εισπράξετε ευχαρίστηση.
- Στις σκέψεις και τα συναισθήματα για την εικόνα του σώματός σας.
- Στα συναισθήματα όπως τον φόβο, τον θυμό.
- Στους ρόλους μέσα στις σχέσεις σας.
Η σύνδεση ανάμεσα σε αυτούς τους τέσσερις τομείς είναι σημαντική. Εάν δηλαδή υπάρχει πρόβλημα σε ένα από αυτά, τότε μάλλον αυτό μπορεί να επηρεάσει και τα υπόλοιπα. Όταν κάποιος είναι εξασθενημένος σωματικά, αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά τους να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους σεξουαλικά, ή την σωματική τους ικανότητα να δώσουν και να εισπράξουν ευχαρίστηση.
Εάν αυτό έχει συμβεί σε εσάς ή τον σύντροφό σας, θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσετε ότι αυτές οι αλλαγές είναι παροδικές. Ακόμα όμως και εάν οι αλλαγές δεν είναι παροδικές αλλά μόνιμες, μπορείτε να βρείτε και να προσαρμοστείτε σε νέους τρόπους για να απολαύσετε την ερωτική σας επαφή.
Το σίγουρο είναι ότι μπορείτε σταδιακά να αισθανθείτε καλύτερα με τον εαυτό σας σεξουαλικά πέραν του καρκίνου ή της θεραπείας του.
Επιτώσεις & Συναισθήματα
Τα συναισθήματα μπορεί να έχουν πολύ μεγάλη επιρροή στην σεξουαλικότητα σας και την σεξουαλική σας συμπεριφορά. Εάν αισθάνεστε ότι έχετε κατάθλιψη ή φόβο για τον καρκίνο, τη θεραπεία του, τη σχέση σας, είναι πολύ πιθανό να υπάρχει μείωση στις σεξουαλικές σας επιθυμίες.
Η διάγνωση του καρκίνου συνήθως προκαλεί πολύ δυνατά αισθήματα τα οποία μπορεί να μειώσουν το ενδιαφέρον σας για ερωτική επαφή. Φόβος, άγχος, θυμός, ζήλεια αποτελούν κοινά εμπόδια στη σεξουαλικότητα. Οι άνθρωποι όμως που έχουν υποβληθεί κάποια αλλαγή στο σώμα τους έχουν συνήθως το φόβο της απόρριψης.
Τα καθημερινά σας αισθήματα μπορεί να τα νιώθετε πιο έντονα και αυτό να σας εξαντλεί και να σας οδηγεί σε μείωση της ερωτικής σας επιθυμίας, παρ’ όλο που ορισμένοι άνθρωποι αισθάνονται αυξημένοι την ερωτική τους επιθυμία.
Μερικοί άνθρωποι λένε ότι αισθάνονται ένοχοι που ανησυχούν τόσο πολύ για την ερωτική τους ζωή ενώ αισθάνονται ότι απλά θα έπρεπε να αισθάνονται ευγνώμων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο και που έχουν επιλογές. Η σεξουαλική αυτοεκτίμηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την καλή ψυχική υγεία. Εάν αισθάνεστε ανασφαλής με τον εαυτό σας και έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση από την εμπειρία σας με τον καρκίνο, μπορεί να έχετε και χαμηλή αυτοεκτίμηση σεξουαλικά. Θα βοηθούσε πολύ να μιλήσετε και να εκφράσετε τα συναισθήματά σας.
Εάν θέλετε να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας, θα πρέπει να επιλέξετε σε ποιόν, πιθανότατα έναν πολύ κοντινό σας φίλο/η, ένα οικογενειακό σας μέλος που θα σας ακούσει και δεν θα σας κατακρίνει.
Η σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι μία καλή διέξοδος για μερικούς ανθρώπους. Ο θυμός μπορεί να υποχωρήσει μετά τη σεξουαλική επαφή. Η σεξουαλική επαφή μπορεί επίσης να απαλλάξει τους ανθρώπους από συναισθήματα που τους ενοχλούν ή τους προβληματίζουν. Μπορεί να νιώθετε ότι είναι καλύτερο να μιλήσετε απ’ευθείας για αυτό το θέμα με τον συντροφό σας.
Μοιραστείτε το θυμό σας, τους προβληματισμούς σας, τα συναισθήματά σας γενικότερα. Πολλά ζευγάρια «εκμεταλλεύονται» αυτές τις στιγμές για να έρθουν πιο κοντά στον σύντροφό τους και να είναι πιο ειλικρινής απέναντί του/της. Ακόμα και παλιά συναισθήματα ή προβληματισμοί που αφορούν τη σχέση σας, καλό θα ήταν να συζητηθούν ώστε να βοηθήσετε τη σχέση σας ακόμη περισσότερο να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Μιλώντας ανοιχτά θα νιώσετε ότι μπορείτε να ξεπεράσετε τα προβλήματα επικοινωνίας τα οποία είναι συνήθη, ειδικά σε θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και τον καρκίνο.
Σεξουαλική υγεία & Καρκίνος
Σχεδόν όλα τα σεξουαλικά προβλήματα που ενδέχεται να έχουν όσοι βιώνουν τον καρκίνο μπορεί να είναι ποικίλα και προσωρινά. Η απώλεια του ελέγχου, η απώλεια ενός μέρους του σώματός σας, η θλίψη, ο θυμός, όλα αυτά μπορούν να γιατρευτούν ή να επιλυθούν μέχρι ενός σημείου με λίγο χρόνο, θέληση και υπομονή. Μην ξεχνάτε ότι ο καρκίνος δεν σημαίνει το τέλος της σεξουαλικής σας ζωής είτε είστε ετεροφυλόφιλος, έιτε ομοφυλόφιλος, είτε είστε σε μία σχέση είτε όχι.
Επικοινωνία και πληροφόρηση
Η επικοινωνία είναι αναγκαία για μία καλή και υγιή σεξουαλική ζωή. Μπορείτε να πληροφορηθείτε για τα συμπτώματα του καρκίνου ώστε να προετοιμαστείτε εσείς ή να προετοιμάσετε τον σύντροφό σας για αυτές τις αλλαγές. Μπορείτε να σκεφτείτε πώς θα διαχειριστείτε αυτόν τον τομέα της ζωής σας. Μπορεί να θέλετε να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για αυτό που σας απασχολεί ώστε με αυτόν τον τρόπο να αισθανθείτε καλύτερα για τη σεξουαλική σας ζωή κατά τη διάρκεια της θεραπείας σας.
Αλλαγές
Μπορεί να χρειαστεί να γίνεται πιο ανοιχτός στο θέμα της σεξουαλικής σας ζωής και αυτό ουσιαστικά να συμβάλλει στην καλύτερη σεξουαλική σας υγεία. Μπορεί να χρειαστεί να υιοθετίσετε ένα τελείως καινούριο στυλ σε αυτό το θέμα. Να σκεφτείτε πιο ανοιχτά, πιο ευέλικτα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να συζητήσετε με τον/την σύντροφό σας ή εάν έχετε περαιτέρω απορίες να απευθυνθείτε στον γιατρό που σας επιβλέπει.
Αναγνωρίζοντας τις ανάγκες σας
Η αναγνώριση των αναγκών σας και του συντρόφου σας είναι πολύ σημαντική για την καλύτερη σεξουαλική υγεία του ζευγαριού. Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι μπορεί πρακτικά αυτό να είναι πιο δύσκολο για αυτόν που βιώνει τον καρκίνο αλλά οπωσδήποτε επηρεάζει και τον σύντροφο σας συναισθηματικά. Γι’ αυτό η αναγνώριση των αναγκών και των δύο είναι μία σημαντική διαδικασία.
Σύντροφοι
Καμιά φορά ο/η σύντροφος είναι αυτός ή που αισθάνεται ακόμα πιο άβολα στον σεξουαλικό τομέα. Ο/Η σύντροφός σας μπορεί να φοβάται να σας αγγίξει, να έχει άγχος μη σας πονέσει. Μπορεί να νιώσετε ότι ο/η σύντροφός σας δεν έχει την ίδια σεξουαλική επιθυμία με παλαιότερα λόγω επιφυλακτικότητας, άγνοιας, ανασφάλειας. Γι’αυτό η ενημέρωση, η πληροφόρηση και η συζήτηση είναι απαραίτητα στοιχεία ώστε και εκείνοι να αισθάνονται λίγο πιο άνετα σε αυτό το θέμα.
Σεξουαλική επιθυμία
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε ότι η σεξουαλική επιθυμία του/της συντρόφου σας μπορεί να μην μειωθεί αντιθέτως μπορεί και να αυξηθεί, ειδικά εάν η οικειότητα που υπάρχει ανάμεσά σας λειτουργεί και ως επιβεβαίωση σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Είναι αναγκαίο λοιπόν και αυτό να συζητηθεί με τον/την σύντροφό σας ώστε να εκπληρώσετε τις ανάγκες σας σαν ζευγάρι. Μην ξεχνάτε ότι η οικειότητα και η αμοιβαιότητα μπορούν να αυξηθούν μέσω καλύτερης επικοινωνίας ακόμα και όταν δεν υπάρχει σεξουαλική επαφή.
Πάλι από την αρχή...
Ο καρκίνος δεν σημαίνει το τέλος στην ερωτική σας ζωή. Σκεφτείτε το. Ξεκινώντας από το μηδέν και ξανά-εξερευνώντας τον/την σύντροφό σας στη σεξουαλική σας ζωή αποτελεί ένα καλό κίνητρο, όταν για κάποιο χρονικό διάστημα η σεξουαλική επαφή έχει διακοπεί. Θα ήταν καλό να προχωρήσετε με αργά και σταθερά βήματα όπως στην αρχή. Προσπαθείστε να δείξετε τρυφερότητα και αγάπη ο ένας στον άλλον, να παίξετε, να χαρείτε τον έρωτά σας με διάφορες δραστηριότητες χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο τελικός σας στόχος θα είναι η σεξουαλική επαφή απαραίτητα.
Αναζωογονήσετε τον έρωτά σας ακόμα και κατά τη διάρκεια της θεραπείας σας. Μπορείτε να δείξετε την τρυφερότητά σας μέσα από μία γλυκιά σφιχτή αγκαλιά. Μπορείτε να καθήσετε μαζί ρομαντικά, να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας, να «παίξετε» κάνοντας μασάζ ο ένας στον άλλον. Άλλοι παλι μπορεί να νιώθουν ότι δεν τους λείπει η σεξουαλική επαφή και ότι αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα για τη σχέση τους.
Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν σημαίνει ότι η αμοιβαιότητα ή αγάπη σβήνει σιγά σιγά. Απλά υπάρχουν και άλλα σημαντικά πράγματα που μπορεί να κάνει ένα ζευγάρι για να έρθει κοντά εκτός από την σεξουαλική επαφή. Τέλος, μην ξεχνάτε ότι η υγιής σεξουαλική αυτοεκτίμηση προέρχεται από την ειλικρίνεια που έχουμε με τον εαυτό μας. Είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε τον τρόπο που θα εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και να αποφασίσουμε τον σεξουαλικό τρόπο ζωής που μας ταιριάζει.
Εξειδικευμένη βοήθεια
Η ιδέα του να επιστρέψετε στον παλιό ρυθμό της ζωή σας μπορεί να σημαίνει ακόμα και την ανανέωση της ερωτικής σας ζωής και αυτό μπορεί να μην είναι πολύ εύκολο. Εάν νιώθετε ότι τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως θα θέλατε, ή ότι δεν είστε ευχαριστημένοι μη διστάσετε να αναζητήσετε εξειδικευμένη βοήθεια. Υπάρχουν γιατροί και ψυχολόγοι σεξουαλικής υγείας οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι να βοηθούν ζευγάρια.
Μπορεί η σεξουαλική επαφή να προκαλέσει καρκίνο;
Με την κυριολεκτική έννοια της λέξης όχι. Πρακτικά όμως η ανάπτυξη μερικών τύπων καρκίνου μπορεί να επηρεαστεί από υιούς που μεταδίδονται με την σεξουαλική επαφή. Ο καρκίνος της μήτρας, του εντέρου, του προστάτη, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν σε ανθρώπους που είναι θετικοί στον υιό του AIDS. Παρ’ όλα αυτά δεν σημαίνει ότι όσοι έχουν AIDS θα αποκτήσουν καρκίνο κάποια στιγμή. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του καρκίνου εφόσον έχετε προσβληθεί από μία μεταδοτική ασθένεια όπως: το εάν καπνίζετε ή όχι, η ηλικία, η διατροφή, η κληρονομικότητα, η γενικότερη υγεία σας.
Μπορώ να κολλήσω καρκίνο από τον/την σύντροφό μου;
Όχι. Εάν ο/η σύντροφός σας έχει καρκίνο δεν μπορείτε να κολλήσετε από καμία σεξουαλική δραστηριότητα.
Μπορεί η σεξουαλική επαφή να επηρεάσει αρνητικά τον καρκίνο;
Όχι. Αντιθέτως η σεξουαλική επαφή μπορεί ουσιαστικά να σας βοηθήσει. Πολλοί μπορεί να αισθάνεστε ότι δεν αξίζετε την αγάπη, καταβεβλημένοι, ένοχοι, φοβισμένοι καθώς βιώνετε τον καρκίνο και την θεραπεία του. Η συντροφικότητα, η τρυφερότητα, η στήριξη και η αποδοχή κάνουν μεγάλη διαφορά. Η σεξουαλική επαφή πάντως δεν επηρεάζει την εξάπλωση του καρκίνου ή την επανεμφάνισή του.
Μπορεί τα φάρμακα της χημειοθεραπείας να υπάρχουν στα υγρά των γεννητικών οργάνων;
Δεν είναι γνωστό ακόμη εάν τα φάρμακα της χημειοθεραπείας υπάρχουν στα υγρά των γεννητικών οργάνων. Είναι πιο ασφαλές να αποφεύγετε εκείνη την περίοδο την σεξουαλική επαφή ή να χρησιμοποιείτε προφυλακτικό μέχρι και ένα μήνα μετά τη χημειοθεραπεία. Η οποιαδήποτε είδους προφύλαξη αποτελεί έναν ασφαλή τρόπο ώστε να μην έρθετε σε επαφή με τα φάρμακα της χημειοθεραπείας.
Πότε μπορώ να μείνω έγκυος;
Για γυναίκες που μπορούν ακόμη να τεκνοποιήσουν είναι απαραίτητο να αποφύγουν να τεκνοποιήσουν κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας σας. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες να βλάψετε το έμβρυο από την απορρόφηση χημικών υγρών. Πολλοί γιατροί συνιστούν να μην τεκνοποιήσετε μέχρι και έναν χρόνο μετά τη θεραπεία σας.
Σε πόσο χρονικό διάστημα μπορώ να έχω σεξουαλική επαφή μετά τη θεραπεία;
Ο χρόνος για αυτό διίσταται ανάλογα με τον τύπο καρκίνου που είχατε και την επέμβαση που κάνατε. Καλύτερο θα ήταν να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ειδικά εάν ο καρκίνος έχει προσβάλλει τα γεννητικά σας όργανα για αποφυγή τραυματισμού της περιοχής.
Πώς μπορώ να ξεπεράσω την εξάντληση που νιώθω από την θεραπεία;
Θα βοηθούσε να είστε ευέλικτοι, ανοιχτοί και υπομονετικοί την ημέρα που θα έρθετε σε σεξουαλική επαφή. Να πειραματιστείτε χωρίς να είστε απαιτητικοί. Μπορείτε να συζητήσετε με τον/την σύντροφό σας τι σας διευκολύνει και τι σας ταιριάζει περισσότερο αυτήν την περίοδο της ζωής σας.
Θέλω να κάνω έρωτα αλλά τι μπορώ να κάνω για τα σημάδια που μου άφησε ο καρκίνος;
Μια καλή ιδέα θα ήταν πρώτα να συζητήσετε αυτό το θέμα με τον/την σύντροφό σας. Πολλοί άνθρωποι βλέπουν στην πορεία ότι οι σύντροφοί τους είναι πολύ λιγότερο απασχολημένοι με τα σημάδια αυτά από όσο φαντάζονται και όταν αυτό το θέμα συζητηθεί, αισθάνονται και οι δύο πιο άνετα μεταξύ τους. Εάν πάλι αισθάνεστε πολύ αμήχανα, μην ξεχνάτε ότι μπορείτε να κάνετε έρωτα με λιγότερο φωτισμό. Επίσης, πολλές γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή αισθάνονται πιο ερωτικές φορώντας το στηθόδεσμό τους. Τέλος, πολλοί άντρες αισθάνονται πιο άνετα φορώντας κάποιο ρούχο με σκοπό να καλύψουν τυχόν σημάδια που τους κάνουν να αισθάνονται άβολα.
Αλεξάνδρα Λεονταρίτου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας