Αντιμέτωποι με τα νέα του προχωρημένου καρκίνου
Διάγνωση προχωρημένου καρκίνου
Ακούγοντας τα νέα ότι ο καρκίνος σας δεν μπορεί να θεραπευτεί είναι πάντα κάτι πολύ δύσκολο. Φέρνει στην επιφάνεια πολλά συναισθήματα και συγκινήσεις.
Ίσως να βρείτε δύσκολο το να πιστέψετε αυτό που ακούσατε, ή θεωρείτε ότι είναι σαν ένας εφιάλτης και ότι θα ξυπνήσετε και θα δείτε ότι δεν ήταν αληθινός.
Ο αρχικός κλονισμός και η δυσπιστία μπορούν να αντικατασταθούν μετά από μερικές ώρες ή ημέρες από τις ισχυρές και συχνά συντριπτικές συγκινήσεις. Αυτά μπορούν να καταστήσουν δύσκολο για σας να μπορέσετε να σκεφτείτε με διαύγεια.
Είναι πιθανό να χρειαστείτε κάποιο χρόνο από μόνος σας ή με το συνεργάτη σας, έναν στενό συγγενή ή έναν φίλο ώστε να εξετάσετε τις ειδήσεις.
Ισχυρά συναισθήματα
"Μερικές φορές αισθάνομαι τόσο θυμωμένος - όχι με κάποιο συγκεκριμένο άτομο, αλλά με την κατάσταση στην οποία βρίσκομαι. Συνεχίζω να σκέφτομαι, γιατί εγώ;" Μπορεί να αισθανθείτε πολύ θυμωμένοι - με σας, ίσως επειδή αισθάνεστε ότι θα έπρεπε να έχετε κάνει περισσότερα για να προλάβετε ή να παλέψετε με τον καρκίνο σας ή με τους γιατρούς ή τις νοσοκόμες, για την αφήγηση των κακών ειδήσεων.
Μπορεί να είστε θυμωμένοι με τη μοίρα και να θεωρήσετε ότι είναι πολύ άδικο που αυτό έπρεπε να συμβεί σε σας. Ίσως φοβάστε τι το μέλλον σας επιφυλάσσει.
Μπορεί να αντιληφθείτε τον εαυτό σας δακρυσμένο ή και καταθλιπτικό και να αισθάνεστε αβεβαιότητα για το πώς να αντιμετωπίσετε όλα τα συναισθήματα και τις συγκινήσεις που βιώνετε. Μερικοί άνθρωποι είναι θαμπωμένοι και αγανακτισμένοι που τους είναι ιδιαίτερα δύσκολο το να μπορέσουν να αντιληφθούν την ζωή να συνεχίζεται κανονικά γύρω τους, όταν ο δικός τους κόσμος βρίσκεται μέσα σε τέτοια αναστάτωση.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μερικά ή όλα από αυτά τα συναισθήματα αλλά με το πέρασμα του χρόνου διαπιστώνουν ότι η ανησυχία και η θλίψη γίνονται λιγότερο συχνές και έντονες. Ο θάνατος από τον καρκίνο δεν σας μετατρέπει σε διαφορετικό άτομο με λιγότερη ανάγκη για αγάπη, συντροφικότητα, φιλία και διασκέδαση. Για πολλούς ανθρώπους, συνεργάτες, η οικογένεια και οι φίλοι γίνονται σημαντικότεροι, μια ζωτικής σημασίας πηγή υποστήριξης και διαβεβαίωσης.
Εντούτοις, άνθρωποι που έχουν καρκίνο μερικές φορές θεωρούν μεγάλη ευθύνη το να εναπόκεινται σε αυτούς. Μπορεί να φαίνεστε σαν να είστε το πρόσωπο που πρέπει να είναι ισχυρό. Πρέπει να αρχίσετε τις δύσκολες συνομιλίες και να βοηθήσετε τους άλλους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την ασθένειά σας, ακόμα κι αν είσαι εσύ αυτός που είναι άρρωστος.
Εάν είστε σε θέση να μιλήσετε ανοιχτά για το πώς αισθάνεστε στην οικογένεια και τους στενούς φίλους σας, τότε πιθανών να ανακουφιστούν και να είναι ικανοί να αποκριθούν. Εντούτοις, εάν είστε αδιάθετοι ή αισθάνεστε πεσμένοι, ίσως αυτό να καταστήσει πολύ δύσκολη την ύπαρξη μιας τέτοιας επικοινωνίας.
Μπορείτε να επιλέξετε τους ανθρώπους στους οποίους θέλετε να μιλήσετε και οι οποίοι αισθάνεστε ότι θα είναι σε θέση να σας υποστηρίξουν. Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να αποφασίσετε να μοιραστείτε τόσα όσα εσείς επιθυμείτε να μοιραστείτε και επίσης σε κάποια στιγμή που θα αισθάνεστε έτοιμοι να το κάνετε.
Άνθρωποι κοντά σε εσάς
Μια σοβαρή ασθένεια είναι ικανή να οξύνει τις σχέσεις και πολλοί άνθρωποι το βρίσκουν δύσκολο να ξέρουν πώς να ανταποκριθούν. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι οι άνθρωποι αντιδρούν με απροσδόκητους τρόπους. Μερικοί μπορεί να προσπαθήσουν να αρνηθούν τη σοβαρότητα της κατάστασης με το να είναι μη ρεαλιστικά εύθυμοι.
Αυτό μπορεί να σας εμποδίσει να είστε σε θέση να πείτε αυτό ακριβώς που αισθάνεστε. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι μπορεί να προσπαθήσουν να σας αποφύγουν, παρά να διακινδυνεύσουν να πουν κάτι το εσφαλμένο. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αποφύγουν εντελώς να σχολιάσουν την ασθένειά σας ενώ άλλοι μπορεί να εμφανιστούν ως μη ενσυναισθητικοί.
Ο σύντροφοι, τα παιδιά ή οι στενοί φίλοι σας μπορεί να σας ενοχλήσουν από την υπερπροστασία που σας παρέχουν, προσπαθώντας να σας "καλύπτουν με βαμβάκι".
Μερικές φορές, οι φίλοι ζωής και οι κοντινοί συγγενείς μπορεί να αισθανθούν σαν ξένοι, ακριβώς την στιγμή που εσείς πιθανών να τους έχετε περισσότερη ανάγκη. Μπορεί να σας βοηθήσει η σκέψη ότι όλοι έχουν συγκλονιστεί από τις κακές ειδήσεις για την υγεία σας. Η οικογένεια και οι φίλοι έχουν επίσης να διαχειριστούν ισχυρές συγκινήσεις, και μπορεί να χρειαστούν βοήθεια και υποστήριξη για να τις υπερβούν.
Μπορεί να είναι χρήσιμο να γνωρίζετε ότι οι αρχικές αντιδράσεις των ανθρώπων δεν απεικονίζουν απαραιτήτως τα αληθινά συναισθήματά τους. Μπορεί να βρείτε, αφ' ετέρου, ότι οι σχέσεις σας με τους ανθρώπους βελτιώνονται όταν εσείς αλλά και αυτοί συνειδητοποιήσουν τι είναι πραγματικά σημαντικό.
Η ασθένειά σας μπορεί να είναι μια ευκαιρία για σας και τους άλλους να ανακτήσετε την εγγύτητα της επικοινωνίας σας ή ένας τρόπος να επιλύσετε προηγούμενες αντιπαραθέσεις ή κακά συναισθήματα.
Σύντροφοι
Μερικές φορές οι σύντροφοι προσπαθούν να προστατεύσουν ο ένας τον άλλον από την αλήθεια με το να την αρνούνται, ακόμα κι αν και οι δύο έχουν πλήρη γνώση του τι συμβαίνει πραγματικά. Η συζήτηση για τα συναισθήματά σας με το σύντροφό σας μπορεί να βοηθήσει και τους δύο στο να διαχειριστείτε την θλίψη, της ανησυχίας και της αβεβαιότητα.
Εάν μπορείτε και οι δύο να είστε ανοικτοί ως προς τις ανάγκες, τους φόβους και τις ελπίδες σας, μπορεί να διαπιστώσετε ότι η σχέση σας γίνεται ισχυρότερη δεδομένου ότι αντιμετωπίζετε την πρόκληση της ασθένειάς σας από κοινού.
Όταν οι λέξεις σας αποτυγχάνουν, ή δεν φαίνονται αρκετές, ένα αγκάλιασμα ή μια χειρονομία μπορούν να αποτελέσουν μεγάλη ανακούφιση. Είναι σημαντικό να κρατηθεί η σχέση σας όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική. Έτσι εάν πάντα συνηθίζατε να διαφωνείτε πολύ, μην προσπαθήστε να το αλλάξετε τώρα.
Είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν στιγμές που περνάτε καλά από κοινού. Ακριβώς τις στιγμές που χρειάζεστε ο ένας τον άλλον πιο πολύ, οι πιέσεις ενός αβέβαιου μέλλοντος ή οι δυσκολία του να είστε κουρασμένος ή αδιάθετος μπορεί να σας οδηγήσουν σε αντιπαραθέσεις.
Μπορεί να θεωρήσετε ότι τα προβλήματα είναι πιο δύσκολο να επιλυθούν επειδή αισθάνεστε ότι έχετε λιγότερο χρόνο για να διαπραγματευτείτε τα ζητήματα αυτά.
Ο θυμός χρειάζεται χρόνο για να υποχωρήσει, έτσι μπορεί να φανεί βοηθητικό το γεγονός του να μειώσετε την ένταση με το να υπάρχουν σύντομα διαλείμματα μεταξύ σας. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να σκεφτείτε πιο ήρεμα και να επαναφορτίσετε την συναισθηματική σας ενέργεια.
Μερικές φορές να μιλήσετε σε κάποιον άλλο μπορεί να είναι ιδιαίτερα βοηθητικό - ένας φίλος ή ένας συγγενής, ή κάποιος έξω από το στενό κύκλο σας, όπως ένας σύμβουλος ή ένας οργανισμός υποστήριξης.
Εάν αυτό φαίνεται ως μια καλή ιδέα, μπορεί να θελήσετε να την συζητήσετε πρώτα με το/την σύντροφο σας έτσι ώστε να μην αισθάνονται ως αποκλεισμένοι ή ότι οι ίδιοι έχουν αποτύχει.
Σεξουαλική επαφή
Δεν υπάρχει κανένας ιατρικός λόγος ώστε να σταματήσετε την ερωτική πράξη επειδή έχετε καρκίνο. Ο καρκίνος δεν είναι μολυσματικός. Στην πραγματικότητα, μια σεξουαλική σχέση αγάπης μπορεί να δημιουργήσει τη ζεστασιά, την άνεση και μια αίσθηση ευημερίας που μπορεί να είναι σημαντικά ενθαρρυντικές την συγκεκριμένη στιγμή. Το εξευγενισμένο άγγιγμα, το κράτημα των χεριών ή των στοργικών φιλιών μπορεί επίσης να κάνει εμφανές το πόσο φροντίζετε για τον άλλο ακόμα κι αν δεν υπάρχει ερωτική πράξη.
Μιλώντας στα παιδιά
Εάν έχετε μικρά παιδιά ή εγγόνια, δεν υπάρχει κανένας εύκολος τρόπος να μιλήσετε σε αυτά για τον καρκίνο σας και το γεγονός ότι πεθαίνετε. Εντούτοις, είναι συχνά πολύ σημαντικό το να είστε όσο τον δυνατόν περισσότερο ανοιχτοί με αυτά, και να παρέχετε πληροφορίες προσαρμοσμένες στην ηλικία τους.
Τα παιδιά είναι ικανά να γνωρίζουν πολλά πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους. Ακόμα κι αν δεν τους λέτε τίποτα, συνήθως θα αισθανθούν ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Μπορεί να δημιουργήσουν τις δικές τους ιδέες σχετικά με το τι δεν πάει καλά, το οποίο μπορεί να είναι χειρότερο από την ίδια την πραγματικότητα. Μπορεί τότε να τρομοκρατηθούν και να τους πουν ότι όλα είναι καλά, με τον τρόπο αυτό όμως μπορεί να αρχίσουν να έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη σε σας.
Τα παιδιά μπορεί να αισθανθούν απομονωμένα και αποκλεισμένα, ανίκανα να σας πουν πόσο λυπημένα και αναστατωμένα είναι. Συχνά θεωρούν ότι είναι κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνα για το θάνατό ή την αρρώστια του γονέα ή του παππού και της γιαγιάς.
Εάν μπορείτε να συζητήσετε τον θέμα του καρκίνου σας με αυτά, μπορείτε να τα καθησυχάσετε ότι αυτό δεν είναι ένα δικό τους λάθος και ότι τίποτα που έκαναν δεν προκάλεσε τον καρκίνο. Το πώς αλλά και το τι θα επιλέξετε να πείτε στα παιδιά σας, θα εξαρτηθεί από την ηλικία τους και το πόσα πράγματα μπορούν να κατανοήσουν.
Παραδείγματος χάριν, τα παιδιά νεώτερα από περίπου οκτώ ή εννέα έτη, το βρίσκουν δύσκολο να καταλάβουν ότι ο θάνατος είναι μόνιμος. Αφ' ετέρου, τα παιδιά μπορούν συχνά να συζητήσουν τον θάνατο πιο ανοιχτά από τους ενηλίκους.
Μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά εάν τους πείτε άμεσα ότι είναι ΕΝΤΑΞΕΙ για αυτά το να μιλήσουν με άλλα στενά και έμπιστα οικογενειακά μέλη για τον καρκίνο σας. Είναι χρήσιμο εάν ξέρουν ότι μπορούν να μοιραστούν τα συναισθήματά τους και να πάρουν την υποστήριξη από άλλους ενηλίκους, όπως οι παππούδες και γιαγιάδες ή οι δάσκαλοι στα σχολεία τους.
Είναι σημαντικό να μιλήσετε σε αυτούς τους ενηλίκους επίσης, ώστε να είναι σε θέση να προετοιμαστούν για αυτόν τον ρόλο, μην ξεχνώντας το γεγονός ότι έχουν επίσης τα δικά τους συναισθήματα για το γεγονός ότι πεθαίνετε.
Θα είναι βοηθητικό να προειδοποιήσετε τα παιδιά σχετικά με το πώς μπορεί αυτά να επηρεαστούν, παραδείγματος χάριν ότι θα υπάρξουν ημέρες που θα αισθάνεστε αρκετά άρρωστοι ή κουρασμένοι για να είστε σε θέση να παίξετε μαζί τους ή να συμμετάσχετε στις δραστηριότητές τους.
Εάν μιλάτε για τα συναισθήματά σας, μπορεί αυτό να τα βοηθήσει ώστε να είναι σε θέση να μιλήσουν για τα δικά τους επίσης. Τα παιδιά μπορεί να αντιδράσουν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους στην ασθένειά σας και μπορεί να βρείτε μερικούς από αυτούς δύσκολο να τους διαχειριστείτε. Παραδείγματος χάριν:
- Μπορεί να αρχίσουν να συμπεριφέρονται απρεπώς, ώστε να καλύψουν τα συναισθήματα αβεβαιότητάς που βιώνουν.
- Μπορεί να αποσυρθούν από εσάς, ίσως από το φόβο ότι μπορεί να πληγωθούν ή να τους μεταδοθεί ο καρκίνος.
- Μπορεί να γίνουν πολύ εξαρτημένα επειδή είναι ανήσυχα ότι κάτι μπορεί να συμβεί σε σας όταν αυτά δεν είναι εκεί.
Οι έφηβοι μπορούν να είναι θυμωμένοι και αγανακτισμένοι, ισχυριζόμενοι ότι δεν είστε ικανοί να τους υποστηρίξετε με τον τρόπο που συνηθίζατε στο παρελθόν. Όλο αυτό μπορεί να είναι πολύ πιεστικό για να το αντιμετωπίσουν, αλλά προσπαθήστε να θυμηθείτε ότι η υποστήριξη είναι διαθέσιμη, και δεν είναι απαραίτητο να το διαπραγματευτείτε αυτό από μόνοι σας.
Εάν είστε μόνοι
Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να παραμείνετε θετικοί και να είστε αισιόδοξοι όταν ζείτε μόνοι. Ακόμα κι αν εκτιμάτε την ανεξαρτησία σας, το να είστε άρρωστοι μπορεί να σας κάνει να νιώσετε πολύ μόνοι. Οι άνθρωποι που φροντίζουν για σας θα θελήσουν να βοηθήσουν με κάθε τρόπο που αυτοί μπορούν.
Μερικοί άνθρωποι θα το βρουν δύσκολο να συζητήσουν για τον καρκίνο, αλλά μπορεί να είναι ευτυχείς με το να παρέχουν βοήθεια με πιο πρακτικούς τρόπους, όπως το να κάνουν τις αγορές σας ή τη βοήθεια με τον κήπο σας. Άλλοι άνθρωποι μπορούν να είναι σε θέση να σας κρατήσουν την επιχείρηση, να σας ακούσουν και να μοιραστούν τις ανησυχίες και τους φόβους σας.
Μπορείτε να ρωτήσετε τον θεραπευτή σας, την νοσοκόμα της περιοχή ή της κοινότητας ποια βοήθεια και υποστήριξη είναι διαθέσιμη. Μπορεί να είναι χρήσιμο να σας επισκεφτούν νοσοκόμες από την τοπική ανακουφιστική φροντίδα και νοσοκόμες ελέγχου συμπτωμάτων ή ένα μέλος της ομάδας από τον τοπικό ξενώνα.
Ο γιατρός σας μπορεί να τακτοποιήσει μια επίσκεψη από την τοπική ομάδα κοινωνικών υπηρεσιών που μπορεί να είναι σε θέση να δώσει την πρακτική βοήθεια όπως το γεύμα σε ροδάκια ή οι υπηρεσίες οικιακής βοήθειας. Οι υπηρεσίες συμπαράστασης μπορούν να σας κατευθύνουν στους εκπαιδευμένους εθελοντές που μπορεί να είναι σε θέση να δώσουν την ένα προς ένα βοήθεια και την κατάλληλη υποστήριξη εάν αντιμετωπίζετε τον καρκίνο μόνοι σας.
Μιχάλης Πατρικαρέας
Ψυχολόγος - Κοινωνιολόγος