Συνδεόμενες συνήθειες με το κάπνισμα
Σύνδεση καπνίσματος με το μειωμένο σωματικό βάρος
Μετά από τη διακοπή, μπορεί να αισθανθείτε συχνότερα και ισχυρότερα το αίσθημα πείνας, ενώ παράλληλα βελτιώνονται σημαντικά τα αισθήματα γεύσης και όσφρησής σας.
Το αίσθημα πείνας εμφανίζεται συνήθως από την πρώτη ημέρα, γίνεται οξύτερο τις πρώτες 1-2 εβδομάδες και μπορεί να διαρκέσει έως 1-6 μήνες.
Πολλοί καπνιστές που διακόπτουν δεν παχαίνουν, ενώ σε όσους συμβεί κάτι τέτοιο "βάζουν", κατά μέσο όρο, 2-3 κιλά.
Στην αύξηση βάρους μετά τη διακοπή συμβάλλουν η πτώση του μεταβολισμού (που χάρις στη νικοτίνη είχε αυξηθεί περισσότερο από το κανονικό) και η συχνότερη κατανάλωση περισσότερης ποσότητας τροφής.
Επιπρόσθετα, το φαγητό, σαν πράξη, φαίνεται να έχει τα ίδια αποτελέσματα στη διάθεση του καπνιστή όπως το κάπνισμα (χαλάρωση, χαρά, κοινωνικοποίηση κ.λ.π.).
Έτσι, όταν κόβετε το τσιγάρο, μπορεί να τρώτε περισσότερο για να επιτύχετε τις ίδιες επιδράσεις στη διάθεση σας (λειτουργία του φαγητού ως υποκατάστατου της νικοτίνης). Τέλος, η έλλειψη νικοτίνης ενισχύει την προτίμηση για πιο γλυκά τρόφιμα, καθώς ελαττώνεται, συνήθως, το σάκχαρο του αίματος. Τι μπορείτε να κάνετε:
- Προσπαθήστε να τιθασεύσετε την πείνα σας.
- Μην προσπαθήσετε να κόψετε το τσιγάρο και ταυτόχρονα να κάνετε δίαιτα αδυνατίσματος. Για τους επόμενους 6 μήνες επικεντρώστε την προσοχή σας στον κύριο στόχο σας που είναι να κόψετε το κάπνισμα.
- Πιείτε περισσότερο νερό, ειδικά πριν από τα γεύματα. Καταναλώστε φυσικούς χυμούς χωρίς πρόσθετη ζάχαρης ή αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη.
- Τρώτε σε καθορισμένους χρόνους (Πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό, βραδινό και κάτι πολύ ελαφρύ κοντά στην ώρα που θα πάτε για ύπνο). Μην αφήνετε κάποιο γεύμα και αποφύγετε να τσιμπολογάτε στο ενδιάμεσο.
- Μην τρώτε λιπαρές τροφές, μεζεδάκια και πικάντικα φαγητά.
- Τρώτε φρούτα, λαχανικά, χόρτα.
- Δοκιμάστε, αν πεινάτε πολύ, να φάτε κάτι με λίγες θερμίδες, όπως καρότο ή μαρούλι. Έχετέ τα πρόχειρα μαζί σας, στη δουλειά ή όταν είστε μακριά από το σπίτι, αν αυτό είναι δυνατόν.
- Μην τρώτε γλυκά, ακόμα και αν σας τα προσφέρουν.
- Αντί να τσιμπήσετε κάτι, μασήστε τσίχλα χωρίς ζάχαρη ή ένα ραβδί κανέλας.
- Ζυγιστείτε, χωρίς να αγχώνεστε, αλλά και χωρίς να είστε τελείως αδιάφοροι αν υπάρχει μεγάλη αύξηση βάρους.
Πίνοντας οινοπνευματώδη ποτά
Όταν πίνετε οινοπνευματώδη ποτά μπορείτε να νιώσετε επιθυμία να καπνίσετε. Καθώς χρόνια ολόκληρα είχατε συνδέσει τη χαλάρωση που προκαλεί το ποτό με το άναμμα του τσιγάρου, αυτή η δύναμη της συνήθειας μπορεί να σας δημιουργήσει έντονη πίεση να ανάψετε ένα τσιγάρο.
Σε χαλαρή και ευχάριστη διάθεση εύκολα μπορεί να αφεθείτε στη σκέψη "όλα είναι ωραία, ένα τσιγαράκι δεν πειράζει, μπορώ να το κάνω". Γενικά, πίνοντας οινοπνευματώδη ποτά, χαλαρώνει ο έλεγχος του εαυτού σας, γι' αυτό και είναι πιο εύκολο να ενδώσετε στην επιθυμία να καπνίσετε ένα τσιγάρο. Να είστε λοιπόν προετοιμασμένοι γι' αυτό το πρόβλημα.
- Αποφύγετε μέρη και παρέες που είχατε συνδέσει με το ποτό όσο χρονικό διάστημα δεν ελέγχετε πλήρως την επιθυμία να καπνίσετε. Αν έχετε φίλους που δεν καπνίζουν, τότε μπορείτε να πιείτε μαζί τους ένα ποτηράκι.
- Χρησιμοποιείτε αντί για οινοπνευματώδη ποτά, χυμούς φρούτων ή σόδα.
- Αν στην κατανάλωση οινοπνεύματος υπήρχε μία ρουτίνα, π.χ. πίνετε ένα ποτηράκι στο τέλος της εργασίας ή όταν βρισκόσασταν με φίλους σε κάποιο καφενείο ή μπαρ, αλλάξτε τη ρουτίνα σας. Δεν θα παρεξηγηθείτε. Οι φίλοι σας θα σας καταλάβουν.
- Το ίδιο ισχύει και για το σπίτι. Είτε είστε μόνοι, είτε με παρέα αποφύγετε την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.
Πίνοντας καφέ
Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι καπνιστές έχουν συνδέσει τον καφέ με το κάπνισμα του τσιγάρου. Η ευχαρίστηση που προκάλεσε η ταυτόχρονη κατανάλωση εντυπώνεται έντονα στη μνήμη, γι' αυτό πολλοί καπνιστές που διακόπτουν φοβούνται μην υποκύψουν στον πειρασμό και ξανακαπνίσουν όταν πιάσουν στα χέρια τους ένα φλιτζάνι γεμάτο καφέ.
Θα πρέπει, σ' αυτό το σημείο, να επισημανθεί ότι αλλάζοντας τις συνήθειες (μη καπνίζοντας πλέον) ευκολότερα θα ελαττώσετε τον αριθμό των καφέδων που πίνετε. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την υγεία πολλών ανθρώπων, οι οποίοι είχαν συνηθίσει να πίνουν πολλούς καφέδες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για να σπάσετε τη σχέση καφέ με τσιγάρο:
- Την πρώτη περίοδό της αλλάξτε τον τρόπο που πίνετε τον καφέ σας. Συντομεύστε το χρόνο που χρειάζεστε για να τον πιείτε και αμέσως ασχοληθείτε με κάτι άλλο.
- Αν πρόκειται να πιείτε τον καφέ σας, στην ηρεμία ενός "διαλείμματος" τότε κάντε το απολαμβάνοντας το άρωμα και τη γεύση του (κάτι που μπορείτε πλέον να το κάνετε καλύτερα, αφού αυτές οι δύο αισθήσεις σας αμβλύνονται με τη διακοπή). Αν έχετε παρέα δηλώστε από την αρχή ότι προσπαθείτε να κόψετε το κάπνισμα και γι' αυτό δεν θα θέλατε να σας προσφέρουν τσιγάρο.
- Αν παρόλα αυτά σας έρχεται έντονη επιθυμία για να ανάψετε τσιγάρο, αναπνεύσατε βαθιά (χορταστικά) τρεις- τέσσερις φορές, χαλαρώστε το σώμα σας και απασχολείστε το μυαλό σας με κάτι άλλο.
- Αν νιώθετε ότι βρίσκεστε σε διέγερση και είστε νευρικός αποφύγετε το συνηθισμένο καφέ σας και πιείτε έναν χωρίς καφεΐνη ή δοκιμάστε να πιείτε σοκολάτα ή χυμό φρούτων.
Στα γεύματα
Η σύνδεση του καπνίσματος με το τελείωμα του φαγητού είναι εντονότατη σ' όλους τους καπνιστές, είτε όταν τρώνε μόνοι τους είτε με παρέα. Η επιθυμία για κάπνισμα έχει διαφορετική ένταση ανάλογα με το χρόνο, τον τόπο, την ύπαρξη ή όχι παρέας, της διάθεσης και του είδους του φαγητού.
Ορισμένα φαγητά (όπως τα μεζεδάκια ή τα αλμυρά) αυξάνουν περισσότερο την επιθυμία για τσιγάρο. Το ίδιο συμβαίνει με την ταυτόχρονη κατανάλωση οινοπνεύματος, την καλή παρέα, το φαγητό σε ταβέρνες και εστιατόρια όπου όλοι γύρω καπνίζουν.
- Αν αισθάνεστε επιθυμία για κάπνισμα όταν τρώτε μόνος, τότε ή φροντίστε να έχετε καλέσει κάποιον μη καπνιστή για να φάτε παρέα ή σηκωθείτε αμέσως μετά το φαγητό, πηγαίνετε και βουρτσίστε τα δόντια σας, μαζέψτε το τραπέζι και πλύνετε τα πιάτα. Αν δεν θέλετε να κάνετε "οικιακή εργασία" μπορείτε να βγείτε για ένα περίπατο έξω από το σπίτι.
- Το πρώτο διάστημα αποφύγετε τις επισκέψεις σε ταβέρνες και γενικά τις εξόδους με παρέες που ναι μεν περνούσατε καλά, αλλά ταυτόχρονα τρώγατε πολύ, πίνατε και καπνίζατε. Μπορείτε να επιστρέψετε σ' αυτές τις εκδηλώσεις όταν θα έχει εξασθενήσει η επιθυμία σας για τσιγάρο.
- Αν όμως βρεθείτε με την παρέα σας για φαγητό, αναφέρατε ότι δεν θα θέλατε να σας προσφέρουν τσιγάρο και παραγγείλατε να φάτε κάτι πιο ελαφρύ και υγιεινό. Κατά τη διάρκεια του γεύματος και μετά την ολοκλήρωση του απασχολήστε τα χέρια σας (π.χ. μ' ένα κομπολόι), μασήστε τσίχλα ή πιείτε χυμούς φρούτων ή νερό γουλιά-γουλιά.
Η παρέα με καπνιστές
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, είναι χρήσιμο να έχετε πληροφορήσει τα μέλη της οικογένειάς σας, τους φίλους σας και τους συναδέλφους σας ότι θα διακόψετε το κάπνισμα.
- Παρακαλέστε τους φίλους, τους συναδέλφους ή τους επισκέπτες να μην καπνίζουν στο χώρο δουλειάς ή στο σπίτι σας.
- Ζητήστε από τους γνωστούς και φίλους να μην σας προσφέρουν τσιγάρο, ακόμη και αν το ζητήσετε.
- Αν ο/η σύντροφός σας καπνίζει και δεν μπορεί να το κόψει μαζί σας (κάτι που συστήνεται σε ζευγάρια καπνιστών), ας συνεχίσει τη συνήθεια του, αλλά ας καπνίζει μακριά από εσάς (π.χ. στο μπαλκόνι ή σε κάποιο ξεχωριστό δωμάτιο του σπιτιού). Ιδίως απαιτήστε να μην καπνίζει όταν κάθεστε μαζί και συζητάτε ή βλέπετε τηλεόραση.
- Σ' ότι αφορά τους φίλους και συναδέλφους σας, είναι πιθανό να τους ενοχλήσετε λίγο, αν παρουσιάσετε έντονη νευρικότητα και αλλαγή της διάθεσης σας από την στέρηση της νικοτίνης. Οι φίλοι σας, καπνιστές και μη καπνιστές, θα σας καταλάβουν και θα σας βοηθήσουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί, όπως έχουν δείξει σχετικές έρευνες, πολλές φορές η υποτροπή αρχίζει όταν κάποιος γνωστός προσφέρει ένα τσιγάρο παρακινώντας αυτόν που το είχε κόψει να παρατήσει την προσπάθειά του. Επισημάνετε στους γνωστούς και φίλους σας που καπνίζουν ότι θα θεωρήσετε "εχθρική" ενέργεια το να σας πιέσουν να πάρετε ένα τσιγάρο.
Όταν είστε μόνος και βαριέστε
Πολλοί καπνιστές που έχουν διακόψει αισθάνονται έντονα την επιθυμία να ανάψουν πάλι τσιγάρο όταν βρίσκονται μόνοι τους και δεν έχουν κάτι να κάνουν. Αυτό μπορεί να συμβεί στο σπίτι, αλλά και εκτός σπιτιού (όταν π.χ. έχουν φτάσει νωρίτερα σ' ένα ραντεβού και περιμένουν ώρα χωρίς να κάνουν τίποτα).
- Μπορείτε να προλάβετε τις καταστάσεις "βαρεμάρας" σας καθορίζοντας το καθημερινό πρόγραμμα σας και μην αφήνοντας κάποια ώρα χωρίς να έχετε κάτι να κάνετε.
- Για τις ώρες αναμονής έχετε μαζί σας πρόχειρο ένα βιβλίο να διαβάσετε ή/ και ένα ραδιοκασετόφωνο με ακουστικά για να ακούσετε την αγαπημένη σας μουσική.
- Απασχολήστε το μυαλό σας με διάφορες λεπτομέρειες του περίγυρού σας που δεν είχατε προσέξει ή ασχοληθεί μαζί τους.
- Προσκαλέστε φίλους να βγείτε έξω.
- Κάντε καθαριότητα στο σπίτι και επισκευάστε ότι είναι χαλασμένο.
Σε καταστάσεις άγχους
Και αυτή είναι μια ειδική κατάσταση που συχνά μπορεί να οδηγήσει αυτόν που έχει διακόψει το κάπνισμα να ξαναρχίσει πάλι. Η συσχέτιση του καπνίσματος με το χαλάρωμα και η αίσθηση ότι μ' αυτό "ξεσκάει" ο στρεσαρισμένος καπνιστής, είναι πολύ ισχυρή.
Όμως, θα πρέπει να ξέρετε ότι σε λίγο καιρό θα μπορείτε να αντιμετωπίζετε το άγχος χωρίς τη βοήθεια του τσιγάρου, όπως κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι που δεν είναι καπνιστές.
- Προσπαθήστε να κάνετε ασκήσεις χαλάρωσης, όταν βρίσκεστε υπό πίεση.
- Κάντε ένα διάλειμμα, και πηγαίνετε ένα περίπατο ή ασχοληθείτε με κάτι που σας ηρεμεί (π.χ. αν είστε σπίτι και σας αρέσει να ασχολείστε με τα λουλούδια σας, φροντίστε τα. Αν έχετε ένα σκύλο ή γάτα περιποιηθείτε τους).
Μιλώντας στο τηλέφωνο
Πολλοί καπνιστές (ιδίως, όμως, καπνίστριες) που χρησιμοποιούν συχνά και για πολλή ώρα το τηλέφωνο, συνηθίζουν να καπνίζουν ταυτόχρονα. Η καπνίστρια που πηγαίνει στο τηλέφωνο κρατώντας το πακέτο με τα τσιγάρα, τον αναπτήρα και το τασάκι είναι μία πολύ συνηθισμένη εικόνα.
Μετά τη διακοπή του καπνίσματος αυτοί οι άνδρες ή οι γυναίκες αισθάνονται έντονη επιθυμία να ξανακαπνίσουν όταν βρεθούν με το ακουστικό στο χέρι. Για να ξεπεράσετε αυτή τη δυσκολία:
- Μείνετε όρθια όση ώρα τηλεφωνείτε. Όταν αισθανθείτε ανησυχία ή πίεση για κάπνισμα περπατήστε πέρα δώθε γύρω από το τηλέφωνο.
- Έχετε μαζί σας ένα μολύβι. Όση ώρα μιλάτε, κάντε σχέδια ή τραβήξτε γραμμές σ' ένα φύλλο χαρτί ή σ' ένα μπλοκάκι.
- Έχετε ένα ποτήρι νερό και αν αισθανθείτε την ανάγκη για τσιγάρο πιείτε δύο- τρείς γουλιές.
- Έχετε μαζί σας τσίχλες χωρίς ζάχαρη και χρησιμοποιήστε τις όταν χρειαστεί.
Βλέποντας τηλεόραση
- Όταν παρακολουθείτε τηλεόραση έχετε μαζί σας ένα ποτήρι χυμό. Κάθε φορά που αισθάνεστε πίεση για τσιγάρο πιείτε μία γουλιά από το ποτήρι.
- Τα χέρια σας μπορείτε να τα απασχολήσετε μ' ένα κομπολόι ή άλλο αντικείμενο (μία ελαστική μπάλα).
- Ένας άλλος τρόπος να απολαύσετε αυτό που παρακολουθείτε είναι να αφήσετε χαλαρά τα χέρια σας στην πολυθρόνα και να χαλαρώσετε πλήρως το κορμί σας. Πάρτε 3-4 βαθιές αναπνοές, χαλαρώστε όλους τους μύες σας και συγκεντρωθείτε σ' αυτό που βλέπετε.