Κάποτε υπήρχε η αντίληψη ότι εφόσον κάνεις θεραπεία, πρέπει να είσαι στο κρεβάτι. Τα τελευταία χρόνια όμως, έπειτα από τη δημοσιοποίηση μελετών που έδειξαν ότι η γυμναστική μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη στην καταπολέμηση των επιπτώσεων του καρκίνου, γυμναστήρια και κέντρα φυσικής κατάστασης στις ΗΠΑ, συμπεριέλαβαν ειδικά μαθήματα φυσικής δραστηριότητας γι' αυτούς ασθενείς. Τα γυμναστήρια αυτά ανταποκρίνονται στη μικρή αλλά ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για προγράμματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί όχι μόνο για να επιταχύνουν την ανάρρωση αλλά και να καταπολεμήσουν την κούραση από τη χημειοθεραπεία, τη διόγκωση του λεμφικού οιδήματος και την απώλεια του μυϊκού τόνου που επιφέρει ο καρκίνος.


Οι μελέτες για τα οφέλη από την ήπια άσκηση

Οι μελέτες που έδειχναν πως όσοι άνθρωποι είναι δραστήριοι και τρέφονται υγιεινά έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο έκαναν μεγάλη εντύπωση στην επιστημονική κοινότητα, η οποία άρχισε να αναρωτιέται τι αντίκτυπο μπορούσαν να έχουν η γυμναστική και η υγιεινή διατροφή σε άτομα που ήδη έχουν αναπτύξει τη νόσο, κατά τον δρα Τσαρλς Φακς, ογκολόγο στο Ίδρυμα Καρκίνου Dana Farber, στη Βοστώνη, ο οποίος μελετά τη συσχέτιση καρκίνου και γυμναστικής. Τα τελευταία οκτώ χρόνια υπάρχει πληθώρα μελετών για τη γυμναστική και τον καρκίνο, ενώ κατά το παρελθόν ήταν λιγοστές.

Μεταξύ των νεωτέρων περιλαμβάνεται μία που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου (ΝCΙ) των ΗΠΑ το 2006, από την οποία ερευνήθηκαν οι επιδράσεις της ήπιας γυμναστικής σε ομάδες ασθενών με καρκίνο του μαστού και καρκίνο του προστάτη, οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία επί έξι εβδομάδες.

Όσοι εθελοντές ακολούθησαν ημερήσιο πρόγραμμα γυμναστικής- διέσχιζαν πεζή ολοένα μεγαλύτερες αποστάσεις και γυμνάζονταν με ελαστικούς ιμάντες ένιωθαν λιγότερη κούραση, ήταν πιο δυνατοί και είχαν καλύτερη αεροβική ικανότητα σε σύγκριση με όσους δεν γυμνάζονταν. Τα ευρήματα αυτά, και άλλα παρόμοια, έχουν επιβεβαιωθεί πολλές φορές.

Άλλες μελέτες δείχνουν πως η ήπια άσκηση παρέχει πρόσθετα οφέλη, όπως ενισχυμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής. Μελέτες του Dana Farber έδειξαν πως οι πάσχοντες από καρκίνο του παχέος εντέρου δίχως μεταστάσεις, οι οποίοι γυμνάζονται συστηματικά, έχουν 50% χαμηλότερη θνησιμότητα από ό,τι οι καθιστικοί συνασθενείς τους, ανεξαρτήτως του πόσο δραστήριοι ήταν πριν από τη διάγνωση του καρκίνου.


Ενδυνάμωση και αερόβια άσκηση

Στην πρώτη μελέτη, Καναδοί ερευνητές προσπάθησαν να βρουν τις επιδράσεις που είχε η άσκηση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής καθώς και στην φυσική και σωματική κατάσταση γυναικών που υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία για καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η εν λόγω μελέτη που φέρει το όνομα START (Supervised Trial of Aerobic versus Resistance Training) είναι η μεγαλύτερη που έχει πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τις επιδράσεις της άσκησης κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας.

Οι ερευνητές χώρισαν τις γυναίκες σε τρεις ομάδες: ομάδα επιτηρούμενης ενδυνάμωσης τρεις φορές την εβδομάδα (82 γυναίκες), ομάδα επιτηρούμενης αερόβιας άσκησης τρεις φορές την εβδομάδα (78 γυναίκες) και ομάδα χωρίς ενδυνάμωση ή αερόβια άσκηση, ή αλλιώς λεγόμενη «ομάδα συνήθους θεραπείας» (82 γυναίκες). Η μέση διάρκεια χημειοθεραπείας και άσκησης ήταν 17 εβδομάδες. Οι συμμετέχουσες παρακολουθούνταν στην αρχή, το μέσο και τέσσερις εβδομάδες μετά το πέρας της χημειοθεραπείας. Βρήκαν πως η ενδυνάμωση είχε καλύτερα αποτελέσματα από την συνήθη θεραπεία ως προς την ενδυνάμωση των μυών, τη μείωση του πάχους και την αύξηση της αυτοεκτίμησης.

Η αερόβια άσκηση, από την άλλη, αποδείχτηκε καλύτερη από την συνήθη θεραπεία γιατί βελτίωσε την αερόβια φυσική κατάσταση, αύξησε την αυτοεκτίμηση και μείωσε το ποσοστό λίπους στο σώμα. Καμία από τις ασκήσεις δεν προκάλεσε λεμφοίδημα ή άλλες επιπλοκές.

«Ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του μαστού μπορούν να ασκούνται παράλληλα με τη χημειοθεραπεία ώστε να επωφεληθούν των σημαντικών αποτελεσμάτων της άσκησης» τονίζει ο συγγραφέας Kerry Courneya, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος ερευνών για τη φυσική δραστηριότητα και τον καρκίνο στο Πανεπιστήμιο Alberta. Περιέργως, η μελέτη έδειξε πως οι γυναίκες που ακολουθούσαν το πρόγραμμα της ενδυνάμωσης ανταποκρίθηκαν καλύτερα στην χημειοθεραπεία. Παρόλο που δεν έχει καταστεί ακόμα σαφές γιατί η άσκηση βοηθάει στην χημειοθεραπεία, εντούτοις οι συντάκτες της μελέτης υποψιάζονται πως ίσως η άσκηση να προκαλεί αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων.


Οι περιορισμοί

Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου σε έκθεσή της για τη διατροφή και την άσκηση κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο, η οποία δημοσιεύθηκε τέλη του 2006 στην επιθεώρησή της «CΑ: Α Cancer Journal for Clinicians», παραθέτει μερικούς παράγοντες που πρέπει να προσέξουν οι πάσχοντες από καρκίνου. Οι παράγοντες είναι οι εξής:

• Όσοι έχουν σοβαρή αναιμία, πρέπει να καθυστερήσουν την άσκηση μέχρις ότου βελτιωθεί η αναιμία τους.
• Όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό, πρέπει να αποφεύγουν τα δημόσια γυμναστήρια και άλλους δημόσιους χώρους μέχρις ότου επιστρέψουν σε ασφαλή όρια τα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα τους.
• Όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, πρέπει να αποφεύγουν τα δημόσια γυμναστήρια και άλλους δημόσιους χώρους για ένα έτος μετά τη μεταμόσχευση.
• Όσοι ταλαιπωρούνται από έντονη κούραση λόγω της θεραπείας τους, μπορεί να μην αντέχουν να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα ασκήσεων. Προτιμότερο είναι να παροτρύνονται να κάνουν καθημερινά, επί 10 λεπτά, διατάσεις (στρέτσινγκ).
• Όσοι υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία, δεν πρέπει να εκθέτουν σε χλώριο το δέρμα τους (λ.χ. κολυμπώντας σε πισίνες με χλωριωμένο νερό).
• Όσοι φέρουν ενσωματωμένους καθετήρες, πρέπει να αποφεύγουν το νερό ή άλλη έκθεση σε μικρόβια που μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις. Πρέπει επίσης να αποφεύγουν την προπόνηση με αντίσταση στους μυς της περιοχής του καθετήρα, για να αποφύγουν την εκτόπισή του.
• Οι πάσχοντες από σοβαρές περιφερειακές νευροπάθειες ή αταξία (έλλειψη συντονισμού των κινήσεων), μπορεί να έχουν μειωμένη ικανότητα χρήσης των προσβεβλημένων άκρων, λόγω αδυναμίας ή απώλειας της ισορροπίας. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να κάνουν πιο εύκολα στατική ποδηλασία από ό,τι να περπατήσουν σε κυλιόμενο διάδρομο.
• Εάν ένας ασθενής δεν γυμναζόταν καθόλου πριν από τη διάγνωση, καλό είναι να ενθαρρύνεται να αρχίσει τη γυμναστική κάνοντας σύντομο περπάτημα, με προοδευτική αύξηση της διάρκειας και της έντασής του.
• Εάν γυμναζόταν τρεις φορές την εβδομάδα, ίσως πρέπει να ενθαρρυνθεί να γυμνάζεται εφ' εξής πέντε.
• Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η εξαιρετικά έντονη άσκηση, διότι μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος λοιμώξεων και τραυματισμού.
  

BeStrong.org.gr - 15.03.14