Ψυχοκοινωνικές διαστάσεις του αλκοολισμού
Το αλκοόλ επηρεάζει πολύ τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου. Το ποτό προκαλεί εξάρτηση ψυχολογική και σωματική δηλ. το άτομο πάσχει από το σύνδρομο της εξάρτησης από την αλκοόλη.
Οι άνθρωποι που πίνουν κατά βάθος ξέρουν ότι κάνουν κάτι που βλάπτει και τους ίδιους αλλά και τους γύρω τους, όμως δε μπορούν να το σταματήσουν. Έτσι εμφανίζουν την τάση να κρύβουν μπουκάλες με οποιοδήποτε οινοπνευματώδες ποτό.
Το ποτό μπορεί να προωθήσει τα ευχάριστα αισθήματα για λίγες ώρες όμως η μακρόχρονη κατανάλωση οδηγεί πάντα σε μια βαθμιαία επιδείνωση της ψυχολογικής διάθεσης του ατόμου.
Το άτομο που πίνει πολύ αρχίζει να νοιώθει περισσότερη κατάθλιψη και ευερεθιστικότητα. Μπορεί να δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει άλλους ανθρώπους και να γίνει εύκολη λεία δυστυχισμένων και καχύποπτων σκέψεων.
Ο αλκοολικός αποκτά συχνά τη φήμη του ανόητου φλύαρου ή του ανθρώπου που έχει επιθετική συμπεριφορά σε άλλους. Το τρομώδες παραλήρημα, σύμπτωμα του συνδρόμου αποστέρησης από την αλκοόλη αναπτύσσεται μετά από λίγες μέρες αποχής.
Ο μεγάλος πότης που αρχίζει να ακούει φωνές πάσχει από αλκοολική ψευδαισθήτωση. Η κατάθλιψη και η αυτοκτονία είναι τόσο κοινές μεταξύ αλκοολικών όσο σχεδόν και στους ανθρώπους που πάσχουν από την καθαρή μορφή κατάθλιψης.
Το εγώ του ατόμου που πίνει είναι αδύνατο, χαρακτηρίζεται από χαμηλό επίπεδο ανοχής της στέρησης, μοναχικότητα, ευθραυστότητα, παρορμητικότητα, εξάρτηση, ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας [υπερτροφία του Εγώ] μειωμένη ικανότητα εκτίμησης της πραγματικότητας, τάση φυγής από τις δυσκολίες. Ο μεγάλος πότης λοιπόν έχει αδύνατο χαρακτήρα , για αυτό άλλωστε κι αρχίζει το ποτό.
Μερικοί άνθρωποι πίνουν για να νοιώσουν υπερδιέγερση , άλλοι για να μειώσουν το άγχος. Μερικοί πίνουν για να είναι κι αυτοί μέρος της "παρέας" και άλλοι για να τιμωρήσουν τις γυναίκες τους. Η χαλαρωτική επίδραση του αλκοόλ ήταν η αιτία καταστροφής αυτού του μουσικού. "Αναζητούσα απελπισμένα κάτι για να χαλαρώσει το κομματιασμένο μου νευρικό σύστημα και έτσι δέχτηκα το ουίσκι που μου πρόσφεραν.
Η δράση ήταν άμεση... και πέτυχε. Από κείνη τη στιγμή και πέρα, δεν μπορούσα να μείνω χωρίς τη μπουκάλα σε κάθε δουλειά που αναλάμβανα, κι αυτή η κατάσταση κράτησε τα επόμενα 20 χρόνια. Έκανα μια συμφωνία μ' αυτό το πράγμα : "θα σε πίνω και συ θα με απαλλάσσεις από τα νεύρα μου".
H απόφαση να το ρίξει κανείς στο ποτό είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ του πότη και του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Πολλές έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση του οινοπνεύματος εξαρτάται από το φύλο, την εθνικότητας, την απασχόληση και την χώρα.
Αρκετά σημαντικό ρόλο παίζει και η τιμή των οινοπνευματωδών. Πολλές φορές τα προβλήματα από το αλκοόλ είναι ανάλογα με τις εθνο-θρησκευτικές ομάδες. Οι περισσότεροι Ισραηλίτες πίνουν ή μπλέκονται σε φασαρίες εξαιτίας του ποτού.
Οι περισσότεροι καθολικοί και φιλελεύθεροι προτεστάντες πίνουν και πολλοί από αυτούς έχουν πρόβλημα με το ποτό. Οι συντηρητικοί ή οι "πουριτανοί" προτεστάντες [που περιέχονται σε δόγματα που επικροτούν την πλήρη αποχή έχουν μεγάλο ποσοστό αποχής.
Οι οινοπαραγωγικές χώρες έχουν ένα ποσοστό ατόμων που κάνουν συστηματική χρήση οινοπνεύματος - είναι μέρος της καθημερινής ζωής . Γενικά η ανεκτική στάση στο ποτό επιδρά και στις καταναλωτικές συνήθειες των ατόμων αλλά και στην κοινωνική πολιτική των κυβερνήσεων. Σε σχέση με τη νομοθεσία που αφορά τον έλεγχο των ωρών λειτουργίας των μπαρ και των καφενείων οι Ιταλοί και οι Γάλλοι δείχνουν μεγαλύτερη ελευθερία από τους Βρετανούς.
Επίσης οι ασχολίες επηρεάζουν την κατανάλωση αλκοόλ . Οι διευθυντές εταιρειών , οι ταβερνιάρηδες , οι σκηνοθέτες, οι ηθοποιοί , οι αρτίστες , οι μουσικοί, οι μάγειροι και οι ναύτες παρουσιάζουν μεγάλο ποσοστό θανάτων που οφείλονται στο οινόπνευμα. Το αλκοόλ προκαλεί πολλά προβλήματα και αναταραχές στην οικογένεια. Όλη η οικογένεια υποφέρει μαζί του και εξ αιτίας του αλκοολικού, ιδιαίτερα αν έχει ο πότης και κάποια ψυχική διαταραχή.
Δύο γνωστοί Βρετανοί ψυχίατροι, οι Kessel και Nalton με μακρόχρονη κλινική πείρα έκαναν πολλές κλινικές παρατηρήσεις , από τις αναρίθμητες συνεντεύξεις που τους παρεχώρησαν οι γυναίκες αλκοολικών ατόμων. Πολλές φορές μας έκανε εντύπωση η απεριόριστη υπομονή αλλά και οι δυνατότητες των συζύγων των αλκοολικών. Η σύζυγος γενικά έχει την ευθύνη όλων των υποθέσεων της οικογένειας και επιφανειακά τουλάχιστον φαίνεται να μην έχει την ανάγκη ενός ικανού συντρόφου.
Ο ρόλος της απέναντι στα παιδιά της επεκτείνεται με την ανάληψη και του πατρικού ρόλου. Η ανάληψη των γενικών ευθυνών της οικογένειας συχνά μειώνει το σύντροφο της και του τονίζει την αίσθηση της ανικανότητας του "Οι αλκοολικοί είναι κοινωνικά ανεύθυνα άτομα. Η σύζυγος δε γνωρίζει πότε θα επιστρέψει ο σύζυγος σπίτι για φαγητό και δεν τον εμπιστεύεται στις κοινωνικές συναλλαγές.
Περιμένουν ν΄ ακούσουν ότι έχασαν τη δουλειά τους, περιμένουν τη μοιραία καταστροφή. " Της λείπει η συντροφικότητα, η αγάπη και η στοργή. Της λείπει η ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων στα θέματα των παιδιών και του κοινού σχεδιασμού για το μέλλον. Όσο περνάει ο καιρός αυξάνεται η μοναξιά και η απογοήτευση. Δεν είναι ποτέ σίγουρο ότι καταλαβαίνει τα προβλήματά της.
Η γυναίκα του αλκοολικού ψάχνει να βρει τρόπους να τον δικαιολογήσει στον εργοδότη του, στους φίλους του, στους γονείς του. Δεν μπορεί να αποφασίσει αν θέλει να τον εγκαταλείψει ή να μείνει μαζί του. Οι γυναίκες αλκοολικών έχουν υψηλό δείκτη ψυχολογικών διαταραχών. Οι επιπτώσεις που έχει η κατάχρηση της αλκοόλης στα παιδιά των αλκοολικών ατόμων είναι αντικείμενο αξιόλογου αριθμού μελετών. Ένα μεγάλο μέρος των δημοσιευμάτων ασχολείται με τις βραχυπρόθεσμες αλλά και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στρες που αισθάνονται τα παιδιά αυτά λόγω της γονικής αλκοολικής συμπεριφοράς.
Η έρευνα των Aronson et al [1963] έδειξε ότι έφηβοι από αλκοολικό πατέρα είχαν αρνητική αντιμετώπιση από τους δασκάλους τους σε σύγκριση με παιδιά από μη αλκοολικούς γονείς. Στη σχολική ηλικία παιδιά αλκοολικών είχαν προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής και μάθησης. Η υπερκινητικότητα, η επιθετικότητα και η αυτοκαταστροφή εκδηλώνουν τα παιδιά αλκοολικών.
Στον τομέα της κοινωνικότητας οι Wilson et al [1978] παρατήρησαν ότι τα παιδιά των αλκοολικών έχουν δυσκολίες στην εξεύρεση φίλων και τη διατήρηση της φιλίας. Η πιο οδυνηρή επίπτωση στα παιδιά αυτά είναι η πιθανότητα να γίνουν οι ίδιοι αλκοολικοί. Σχολιάζοντας αυτό το θέμα ο Orford [1977] παρατηρεί : "Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι τα παιδιά των αλκοολικών γονέων επιδεικνύουν συμπεριφορές κατά την εφηβεία που προμηνύουν την ανάπτυξη του αλκοολισμού.
Ίσως σ' αυτό να συνεργεί και το στρες που δέχονται από το περιβάλλον τους ..." Παρ' όλα τα μεθοδολογικά προβλήματα που παρουσιάζουν αρκετές από τις οικογένειες , δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικογένεια του αλκοολικού υποφέρει. Οι πιέσεις που δέχονται οι σύζυγοι και τα παιδιά , η βία και οι οικονομικές δυσκολίες είναι πιο κοινά προβλήματα.
Το αλκοόλ φανερά βλάπτει όλους μας, την κοινωνία γενικότερα. Δεν το βλέπουμε; Ναι το βλέπουμε αλλά συνεχίζουμε να καταναλώνουμε αλκοολούχα ποτά μη δίνοντας σημασία . Ο άνθρωπος πολλές φορές θέλει την αυτοκαταστροφή του. Το αλκοόλ έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα στην κοινωνία, σε μας ουσιαστικά.
Προκαλούνται πάρα πολλά τροχαία ατυχήματα εξαιτίας του και καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε πολλά γι' αυτά. Γενικά, τα ατυχήματα που έχουν κάποια σχέση με το αλκοόλ προκαλούν περισσότερους θανάτους απ' όλες τις μολυσματικές ασθένειες μαζί. Στην Αυστραλία π.χ. το 50% τουλάχιστον των θανάτων που προέρχονται από τροχαία ατυχήματα είναι συνδεδεμένα με κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.
Οι άνθρωποι γίνονται πολλές φορές βίαιοι και επιθετικοί εξαιτίας του αλκοόλ που μπορεί να χαρακτηρισθεί "πληγή της κοινωνίας" όταν καταναλίσκεται σε μεγάλες ποσότητες , όταν γίνεται δηλαδή κατάχρηση. Σε μικρές ποσότητες κάνει καλό σε κάποιες περιπτώσεις στον οργανισμό. Η δημόσια μέθη είναι τιμωρητέο πλημμέλημα, κυρίως γιατί ο μέθυσος γίνεται συχνά επιθετικός για το κοινό. Αυτή η πράξη όμως τον υποβαθμίζει σαν άτομο, τον προσβάλει.
Στην Αγγλία και την Ουαλία, επιβάλλονται 100.000 καταδίκες κάθε χρόνο , από τις οποίες γύρω στις 3.000 είναι φυλακίσεις. Παρ' όλο που περισσότερα απ΄ αυτά είναι μικροαδικήματα, το αλκοόλ σε μεγάλο ποσοστό είχε κάποια σχέση με τρομακτικά εγκλήματα βίας. Ο αντίκτυπος του αλκοόλ στην εθνική οικονομία, σε επίπεδα απουσίας ή ανικανότητας στην εργασία είναι πολύ μεγάλος. Ο πότης , σαν άτομο, μπορεί να υποβάλλει τους συνανθρώπους του σε αφόρητες εμπειρίες.