Η βλάβη από την ακτινοβολία UV (ηλιακή ακτινοβολία) κατά μεγάλο μέρος προλαμβάνεται. Η άνοδος των κρουσμάτων μελανώματος και καρκίνου του δέρματος τις τελευταίες δεκαετίες σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με αυξανόμενες δραστηριότητες σε ανοιχτούς χώρους και στην εκούσια έκθεση στον ήλιο (ηλιοθεραπεία), χωρίς ηλιοπροστασία.

Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν την πολύωρη ηλιοθεραπεία σαν κάτι το φυσιολογικό, ακόμα κι αν το δέρμα τους διαφωνεί!

Το μαύρισμα μπορεί να είναι αισθητικά επιθυμητό και να λειτουργεί σαν σύμβολο ελκυστικότητας και καλής υγείας, όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Το μαύρισμα είναι απλά η αντίδραση του δέρματος που προσπαθεί να αποφύγει περαιτέρω βλάβη από την έκθεση στον ήλιο.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τέσσερις στις πέντε περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί. Η υιοθέτηση απλών προστατευτικών μέτρων μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά!

Ρούχα, καπέλα, γυαλιά ηλίου, ο περιορισμός της έκθεσης στον ήλιο και η χρησιμοποίηση των κατάλληλων αντηλιακών μπορούν να σας προστατεύσουν.

Ακολουθώντας αυτά τα απλά βήματα, ο καθένας μπορεί να απολαύσει τον ήλιο με ασφάλεια και να μείνει όσο το δυνατόν περισσότερο προστατευμένος από τις βλαβερές συνέπειές του.


Ρούχα

Τα ρούχα παρέχουν την πλέον αποτελεσματική προστασία του δέρματος. Τα χαλαρά ανοιχτόχρωμα ρούχα προσφέρουν επιπλέον προστασία. Όσοι έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα συνιστάται η χρήση ρούχων που καλύπτουν όλο το σώμα. Για παράδειγμα στην Αυστραλία, μία χώρα που παρουσιάζει αυξημένο αριθμό δερματικών καρκίνων, οι περιπτώσεις αυτές θα μειώνονταν κατά 50% εάν εφαρμοζόταν το απλό αυτό μέτρο προστασίας. Τα μέρη του σώματος που δεν προστατεύονται από ρούχα, πρέπει να προστατεύονται από αντηλιακό που να περιέχει φίλτρα ακτινοβολίας UV-Β και UV-Α.


Καπέλα

Ένα καπέλο με γείσο προσφέρει ικανοποιητική προστασία για τα μάτια, τα αυτιά, το πρόσωπο και το πίσω μέρος του λαιμού σας. Απαραίτητη η χρήση καπέλου για να προστατέψουμε το πρόσωπο και τα αυτιά, ειδικά για όσους δουλεύουν κάτω από τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αλλά και για όσους δεν έχουν μαλλιά.


Γυαλιά ηλίου

Τα μάτια μπορούν να προστατευτούν με γυαλιά που περιέχουν φίλτρα για την UV-Β και την UV-Α ακτινοβολία. Τα γυαλιά ηλίου που προσφέρουν 99-100% προστασία από ακτίνες UVA και UVB μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο βλάβης στα μάτια από την έκθεση στον ήλιο. Η χρήση γυαλιών είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά, επειδή η διαπερατότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας μέσα από το μάτι είναι υψηλότερη στα παιδιά από ό,τι στους ενήλικες. Είναι λογικό λοιπόν να χρησιμοποιούνται γυαλιά με προστατευτικά φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας.


Περιορισμός έκθεσης στον ήλιο

Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία (UV) αποτελεί ένα μικρό μέρος του φάσματος της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στο έδαφος της Γης. Παρά τη μικρή της ένταση, η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στον άνθρωπο, όταν αυτός εκτίθεται παρατεταμένα στον ήλιο.

Η πλέον συνηθισμένη, ήπιας μορφής, επίπτωση είναι το κοκκίνισμα του δέρματος. Όμως η υπερβολική και για σειρά ετών έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές βλάβες, όπως π.χ. σε γήρανση του δέρματος, καταρράκτη των ματιών, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, υπό προϋποθέσεις δε, ακόμη και σε ορισμένες μορφές καρκίνου του δέρματος.

Ο χρόνος έκθεσης μέσα στον οποίο η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει τα προβλήματα αυτά διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος ή του οργανισμού γενικότερα, αλλά και από διάφορους παράγοντες, οι σημαντικότεροι των οποίων είναι:

• ΤΟ ΟΖΟΝ: Η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία απορροφάται ισχυρά από το όζον που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας (στρατόσφαιρα). Η ελάττωση της περιεκτικότητας της στρατόσφαιρας σε όζον έχει αποτέλεσμα την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο έδαφος και αντίστροφα.
• ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ: Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη όταν δεν υπάρχουν σύννεφα. Τα σύννεφα γενικά εξασθενίζουν την ηλιακή ακτινοβολία, αλλά το πόσο αποτελεσματικά συμβαίνει αυτό εξαρτάται από το πάχος και τον τύπο των νεφών. Αραιά ή διασκορπισμένα σύννεφα έχουν πολύ μικρή επίπτωση (περίπου 10%), ενώ τα χαμηλά και μαύρα σύννεφα προκαλούν σημαντική εξασθένηση (μέχρι και 80%). Υπό ορισμένες συνθήκες και για πολύ μικρές περιόδους μεμονωμένα και λαμπερά σύννεφα μπορούν να οδηγήσουν σε μικρή αύξηση της ακτινοβολίας. Όταν ο ηλιακός δίσκος είναι ορατός, τότε η εξασθένηση της υπεριώδους από τα σύννεφα είναι σχεδόν αμελητέα.
• ΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ: Η υπεριώδης ακτινοβολία γίνεται ισχυρότερη όσο απομακρυνόμαστε κατακόρυφα από την επιφάνεια της θάλασσας, επειδή η ποσότητα των συστατικών της ατμόσφαιρας που την απορροφούν ελαττώνεται με το ύψος. Μετρήσεις έδειξαν ότι η υπεριώδης ακτινοβολία αυξάνεται κατά περίπου 10% κάθε 1.000 μέτρα από το έδαφος.
• ΑΝΑΚΛΑΣΕΙΣ: Ένα αντικείμενο ή ένα άτομο δέχεται ακτινοβολία απευθείας από τον ήλιο και από τον ουρανό, αλλά και από ανακλάσεις στο έδαφος. Το ποσοστό της ανακλώμενης ακτινοβολίας εξαρτάται από το είδος της επιφάνειας του εδάφους. Τα δένδρα, το γρασίδι, το χώμα και το νερό ανακλούν λιγότερο από το 10% της υπεριώδους ακτινοβολίας, σε αντίθεση με το φρέσκο χιόνι το οποίο ανακλά μέχρι και το 80% ή την στεγνή άμμο που ανακλά περίπου το 20% της ηλιακής ακτινοβολίας. Εξαιτίας των ανακλάσεων, άτομα που βρίσκονται σε χιονισμένες περιοχές ή σε αμμώδεις παραλίες, δέχονται περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία.
• ΤΟ ΝΕΡΟ: Περίπου το 95% της υπεριώδους ακτινοβολίας διαπερνά το νερό (π.χ. στη θάλασσα) και το 50% διεισδύει σε βάθος περίπου 3 μέτρων. Όταν λοιπόν κολυμπάμε το σώμα μας βρίσκεται μόλις λίγα εκατοστά κάτω από την επιφάνεια του νερού και κατά συνέπεια δεν προστατεύεται από την υπεριώδη ακτινοβολία.
• Η ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΗΛΙΑΚΩΝ ΑΚΤΙΝΩΝ: Σε μια ανέφελη μέρα, η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ισχυρότερη κατά τις μεσημεριανές από ότι κατά τις πρωινές ή απογευματινές ώρες. Όσο πιο ψηλά βρίσκεται ο ήλιος στον ουρανό, τόσο πιο έντονη είναι η ακτινοβολία (μικρότερη κλίση των ηλιακών ακτίνων). Γι' αυτόν τον λόγο το καλοκαίρι έχουμε εντονότερη ακτινοβολία από ότι τον χειμώνα.
  

• Τα μέρη του σώματος που δεν προστατεύονται από ρούχα, πρέπει να προστατεύονται από αντηλιακό που να περιέχει φίλτρα ακτινοβολίας UV-Β και UV-Α. Το προστατευτικό αποτέλεσμα των αντηλιακών εξαρτάται όχι μόνο από την ποιότητα του αντηλιακού αλλά και από τη σωστή επάλειψή του στο δέρμα.
• Σημαντικό ρόλο παίζει στην προστασία η ποσότητα του αντηλιακού. Ο δείκτης προστασίας έχει καθοριστεί με βάση μια συγκεκριμένη ποσότητα, η οποία είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτή που συνήθως χρησιμοποιούμε. Για το σώμα των ενηλίκων η σωστή ποσότητα του αντηλιακού είναι περίπου 30-40 gr (δηλαδή μια γεμάτη παλάμη!), ώστε να επιτυγχάνεται το αποτέλεσμα το οποίο καθορίζει ο δείκτης προστασίας του αντηλιακού.
• Πρέπει να εφαρμόζεται καλά πριν από την έκθεση στον ήλιο και να επαναλαμβάνεται μετά την κολύμβηση. Αν τα αντηλιακά χρησιμοποιηθούν σωστά μπορούν να προστατεύσουν από εγκαύματα, καρκίνο και πρόωρη γήρανση του δέρματος.
• Kατά τις πρώτες εκθέσεις στον ήλιο συνιστάται αντηλιακό με δείκτη προστασίας περίπου 15 για τους ενήλικες και περίπου 20 για τα παιδιά. Ειδική μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά.
• Ο δείκτης προστασίας ενός αντηλιακού καθορίζει πόσο περισσότερο μπορούμε να παραμείνουμε στον ήλιο με τη χρήση αντηλιακού χωρίς να πάθουμε έγκαυμα. Για παράδειγμα, αν ο χρόνος που απαιτείται για την πρόκληση εγκαύματος από τον ήλιο είναι 30 λεπτά και χρησιμοποιήσουμε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 8, μπορούμε να μείνουμε στον ήλιο 4 ώρες χωρίς να πάθουμε έγκαυμα. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι εφαρμόζοντας το ίδιο αντηλιακό αρκετές φορές στη σειρά δεν επιμηκύνουμε τον ασφαλή χρόνο έκθεσης. Ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσουμε επιπλέον προστασία είναι να χρησιμοποιήσουμε αντηλιακό με υψηλότερο δείκτη προστασίας. Επίσης το αντηλιακό που χρησιμοποιούμε δεν μας προστατεύει την επόμενη μέρα.
• Πρέπει να είμαστε ενήμεροι ότι υπάρχουν διαφορετικοί ορισμοί των δεικτών προστασίας των αντηλιακών. Τα προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιούν το σύστημα COLIPA, ενώ οι ΗΠΑ το σύστημα FDA. Τα δύο συστήματα δεν είναι συγκρίσιμα αλλά σε γενικές γραμμές το FDA επιτρέπει πολύ υψηλότερους βαθμούς προστασίας από ό,τι το σύστημα COLIPA.
• Ενημερωθείτε από τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για τις παρενέργειες των φαρμακευτικών σκευασμάτων που λαμβάνετε. Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα κάνουν το δέρμα πιο ευάλωτο στην ηλιακή ακτινοβολία. Η χρήση κάποιων ουσιών στο δέρμα (π.χ. «psoralens», «porohyrens», «coal tar» αντιβιοτικά ή διάφορα αντι-φλεγμονώδη, αντι-μικροβιακά, αρώματα, φυτικά προϊόντα κ.λπ.) είναι πιθανόν να μεταβάλλουν την αποτελεσματικότητα των αντηλιακών. Αποτέλεσμα είναι η πιθανή πρόκληση εγκαύματος ακόμη και για μικρότερες δόσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας (μικρότερες τιμές του Δείκτη UV).
• Απλώστε ένα αντηλιακό ευρέως φάσματος με δείκτη προστασίας 15 και άνω, ανάλογα με τον τύπο του δέρματος σας και επαναλάβετε την επάλειψη μετά από δυο ώρες ή και νωρίτερα αν έχει μεσολαβήσει εργασία, τρέξιμο, κολύμπι ή παρόμοιες δραστηριότητες.
• Η χρήση αντηλιακών κρεμών θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 20 λεπτά πριν την έκθεσή μας στον ήλιο και μετά από κάθε βουτιά στη θάλασσα. Χρησιμοποιείστε το  αντηλιακό σας κάθε δύο ώρες, για όσο εκτίθεστε στον ήλιο, ακόμα και στο τέλος της ημέρας.
• Στο βουνό, το εκτεθειμένο δέρμα θα πρέπει να προστατεύεται κάθε μία ώρα (με την ίδια συχνότητα το χειμώνα και το καλοκαίρι). Στην παραλία, συνιστάται να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ. και 4 μ.μ., γιατί τότε οι ακτίνες του ηλίου είναι πολύ πιο επικίνδυνες.
• Θα πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες περιοχές, τις οποίες συνήθως ξεχνάμε: τα αυτιά, τη μύτη, τα χείλια, τα πέλματα, τις παλάμες, το κάτω μέρος του λαιμού (και για τους άνδρες ), το κεφάλι (οι φαλακροί), τους αγκώνες και την περιοχή των γεννητικών οργάνων στα παιδιά και τους γυμνιστές.
• Όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους θα πρέπει να χρησιμοποιούν  αντηλιακά προϊόντα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Το ίδιο ισχύει και για όσους ασχολούνται με αθλήματα ανοικτού χώρου.
• Οι υπάλληλοι γραφείου καλό θα είναι τα χρησιμοποιούν αντηλιακό κάθε πρωί. Οι γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το  αντηλιακό τους ως κρέμα ημέρας, πριν εφαρμόσουν το μέικ-απ, ούτως ώστε να αποφύγουν τις επιπτώσεις από την έκθεση στον ήλιο, όπως οι καφέ κηλίδες και οι ρυτίδες.
  

BeStrong.org.gr - 28.03.14