Η επίδραση του ΕΣΥ στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο
Ενα Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) δημιουργείται με κύριο στόχο τη βελτίωση της ποσότητας και της ποιότητας της ζωής των ασθενών που καταφεύγουν σ' αυτό. Πόσο όμως οι δύο αυτοί στόχοι, που πιστεύω ότι ήταν και οι βασικοί στόχοι των δημιουργών του ΕΣΥ, τόσα χρόνια μετά, έχουν επιτευχθεί; Αν μιλήσουμε ειδικά για τους ογκολογικούς ασθενείς, αναρωτιέται κανείς αν μέχρι τώρα υπήρξε πραγματικό ενδιαφέρον για την καλύτερη παροχή υπηρεσιών υγείας στον εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα της ογκολογίας. Ξεκινώντας από τη διάγνωση, το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι πόσος πολύτιμος χρόνος μπορεί να έχει ήδη χαθεί στην αναζήτηση ενός ραντεβού σε δημόσιο νοσοκομείο και ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες αυτής της καθυστέρησης.
Αλλά το ακόμη πιο δύσκολο είναι όταν ο ασθενής έχει ήδη μια διάγνωση κακοήθειας στα χέρια του και ένα τεράστιο συναισθηματικό φορτίο μέσα του. Τότε αρχίζει ο πραγματικός Γολγοθάς. Αναζήτηση ραντεβού για χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Τα καρκινικά κύτταρα δυστυχώς δεν έχουν μάθει να περιμένουν. Δεν έχουν μάθει να αναγνωρίζουν τις ελλείψεις ενός ΕΣΥ και να περιμένουν μέχρι να βρεθούν τα ραντεβού για θεραπείες. Δυστυχώς, συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, ενώ ο ασθενής νιώθει και είναι μόνος και ανυπεράσπιστος. Αναμονές λοιπόν από 2 έως 6 μήνες για την ακτινοθεραπεία! Δυστυχώς δεν είναι υπόθεση, υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες που δείχνουν ότι για ορισμένες κακοήθειες (όχι για όλες) η καθυστέρηση στην έναρξη της ακτινοθεραπείας μειώνει σημαντικά την επιβίωση.
Η Ελλάδα σήμερα διαθέτει 23 Γραμμικούς Επιταχυντές (ΓΕ) σε δημόσια νοσοκομεία (περιλαμβάνονται και τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία), από τους οποίους λιγότεροι από τους μισούς είναι υψηλής ενέργειας. Ο πενιχρός αυτός εξοπλισμός σαφέστατα δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες περίπου 11 εκατ. κατοίκων. Η αναλογία ανά εκατομμύριο πληθυσμού στην Αμερική είναι 8,3 και στην Ευρώπη είναι 7,5 ΓΕ. Με άλλα λόγια, ο εξοπλισμός των δημόσιων νοσοκομείων μόλις καλύπτει τα 3,5 εκατ. των κατοίκων της. Ποιος άραγε αναρωτιέται για τα υπόλοιπα 7,5 εκατ.;
Θα πρέπει να σημειώσουμε επίσης ότι η εξέλιξη των υπολογιστικών συστημάτων και των τεχνικών δυνατοτήτων γενικότερα άλλαξε ριζικά τη φιλοσοφία, την εφαρμογή και την τεχνολογία της ακτινοθεραπείας τα τελευταία χρόνια, επιφέροντας τεράστια αλλαγή στην ποιότητα της παρεχόμενης θεραπείας. Ομως ο χρόνος που απαιτείται για κάθε ασθενή έχει γίνει πολύ μεγαλύτερος απ' ό,τι παλαιότερα, με αποτέλεσμα οι ασθενείς που μπορούν να ακτινοβοληθούν ανά βάρδια στα υπάρχοντα μηχανήματα να είναι λιγότεροι. Αλλά ο αριθμός των μηχανημάτων δεν αυξάνεται, το αντίθετο μάλιστα. Μηχανήματα που κλείνουν λόγω παλαιότητας δεν αντικαθίστανται, ενώ σε άλλα νοσοκομεία λόγω έλλειψης προσωπικού κλείνουν βάρδιες!
Η ακτινοθεραπεία μόνο με πολύ σύγχρονους τρόπους μπορεί να φθάσει σε πολύ υψηλή δόση χωρίς να αυξήσει τις παρενέργειες. Η πολύ υψηλή δόση δεν είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς, όμως γι' αυτούς που είναι, είναι καταλυτική! Και όμως, κανένα κρατικό νοσοκομείο δεν διαθέτει τον απαραίτητο εξοπλισμό για να την προσφέρει. Και το ακόμη τραγικότερο είναι ότι δημόσια νοσοκομεία, όπως π.χ. το «Αλεξάνδρα», εμποδίστηκαν στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πολύ σύγχρονο εξοπλισμό, ενώ άλλα νοσοκομεία όπως το «Παίδων» έχασαν πολλά εκατομμύρια ευρώ κοινοτικών κονδυλίων λόγω της γραφειοκρατίας.
Αντίθετα, τα ιδιωτικά ακτινοθεραπευτικά, βλέποντας την πλήρη αδιαφορία των εχόντων στα χέρια τους τις τύχες των κρατικών νοσοκομείων, εξοπλίζονται συνεχώς με μηχανήματα νέας τεχνολογίας και επαίρονται ότι αυτά αποτελούν το σημείο αναφοράς για την ακτινοθεραπεία στην πατρίδα μας. Ομως όσο και αν φαίνεται δύσκολη η λύση, είναι πολύ πιο απλή απ' ό,τι μπορεί να φανταστεί κάποιος. Χρειάζεται μόνο μία βασική παραδοχή: ότι το ΕΣΥ έχει στο κέντρο του τον ασθενή. Σαφέστατα η υψηλή τεχνολογία έχει υψηλό κόστος και σαφέστατα δεν περισσεύουν τα χρήματα. Χρήματα όμως βρέθηκαν για τις διπλές δόσεις του καινούργιου εμβολίου, γιατί το έκριναν απαραίτητο για να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Ισως όμως οι ζωές των καρκινοπαθών να μην έχουν το ανάλογο βάρος, αφού τόσα χρόνια κονδύλια μικρότερα της δεύτερης (και πλέον μη απαραίτητης) δόσης ποτέ δεν βρέθηκαν.
Λύσεις υπάρχουν, αλλά πρέπει να υπάρξει και πολιτική βούληση. Ήδη από την προηγούμενη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπάρχει νομικό πλαίσιο που μπορεί να δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα χωρίς κόστος (όπως έχει ήδη γίνει με αξονικούς και μαγνητικούς τομογράφους και τελευταία με το ΡΕΤ-CT.) Αυτό που ενδιαφέρει τον κόσμο που αντιμετωπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα είναι να είναι σίγουρος ότι θα του παρασχεθεί μια υψηλού επιπέδου δωρεάν θεραπεία και να μη χάσει ούτε μία εκατοστιαία μονάδα από τη δυνατότητα που έχει για ίαση.
Όμως οι περισσότεροι ασθενείς είναι οικονομικά αδύναμοι και δεν έχουν τη δυνατότητα εναλλακτικής λύσης. Και δυστυχώς έτσι μένουν με το παράπονο και τον θυμό, γιατί μέσα τους ξέρουν ότι όσοι αποφασίζουν για την τύχη τους έχουν την οικονομική άνεση για οποιονδήποτε δικό τους, που έχει την ατυχία να βρεθεί σε ανάλογη περίπτωση, να του εξασφαλίσουν έγκαιρη και ποιοτική θεραπεία. Κάθε ημέρα καθυστέρησης σ' αυτή την απόφαση αλλαγής των δεδομένων στην ακτινοθεραπεία θυσιάζει ζωές και αν το ΕΣΥ, αντί να αυξάνει την επιβίωση, τη μειώνει, έχει αποτύχει παταγωδώς!
Δρ Γ.Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ, ειδ. γραμματέας Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ), δ/ντής Α' Ακτινοθεραπευτικού - Ογκολογικού Τμήματος Νοσ. «Αλεξάνδρα»