Και δέκα ζωές να είχα δεν θα μου έφταναν...
Η Κατερίνα Παπαχατζή καταθέτει την εμπειρία ζωής που είχε και την σημάδεψε
Πέντε χρόνια μετά την επιτυχημένη μεταμόσχευση μυελού των οστών του μικρού Μιχάλη Μπούκλα, που ήταν η "αιτία" που η μαμά του κ. Κατερίνα Παπαχατζή δημιούργησε τον Σύλλογο «Ροδαυγή», η ίδια μαζί με τον γιό της μίλησε ξανά στη "Ροδιακή" για την ανάγκη που υπάρχει να γίνουμε όσοι πιο πολλοί μπορούμε, δότες μυελού των οστών.
Μας μίλησε ακόμη και για τη διαδικασία της μεταμόσχευσης, για την πρωτοπορία της Ρόδου σε δότες μυελού των οστών, για την προετοιμασία του Μιχάλη προκειμένου να δεχθεί το μόσχευμα, για τους μήνες που χρειάστηκε να ανακάμψει, και φυσικά για τον σύλλογο Ροδαυγή.
Τον σύλλογο που βοηθάει όσα παιδιά χρήζουν μεταμόσχευσης μυελού των οστών στη Δωδεκάνησο και που η ίδια η Κατερίνα έχει αφοσιωθεί ολοκληρωτικά σε αυτόν.
"Νιώθω ότι ξαναγέννησα τον Μιχάλη μου" ανέφερε η ίδια μεταξύ άλλων, μιλώντας για την όλη διαδικασία της λήψης του μοσχεύματος, ενώ σε όλη τη διάρκεια της συνέντευξης, δεν σταμάτησε να τον κοιτάει μέσα στα μάτια και να τον φιλάει.
Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που μεταμοσχεύθηκε ο μικρός Μιχάλης και σήμερα είναι μαζί μας, υγιέστατος!
Πριν πέντε χρόνια ακριβώς βρέθηκα εδώ πέρα με τη δημοσιογράφο- συνεργάτιδα σου κ. Ελευθερία Πελλού και της είπα για την αναζήτηση συμβατού δότη για τον γιο μου που έχρηζε μεταμόσχευσης μυελού των οστών.
Ήταν αυτή η οποία βοήθησε στην όλη διαδικασία στο να δημοσιευθεί στη "Ροδιακή" για ανεύρεση ιστοσυμβατού δότη και στην ίδια καφετέρια πάλι, στο ίδιο μέρος, στο ίδιο τραπέζι, βρίσκομαι μαζί σου πάλι για να σου πω και να σου φέρω τον Μιχάλη μετά από τη μεταμόσχευσή του.
Υπήρξε ένα διάστημα πέντε ετών, γιατί στα πέντε χρόνια μπορεί να υπάρξει πιθανότητα υποτροπής της ασθένειας, και αφότου έκλεισε τα πέντε του χρόνια ο Μιχαλάκης στις 8 του Φλεβάρη, βρισκόμαστε εμείς εδώ και είμαι στην ευχάριστη θέση να σου πω ότι ο Μιχάλης μας είναι πια ένα υγιέστατο παιδί.
Πόσο εύκολο ήταν να βρεθεί ο δότης;
Καταρχάς για τον Μιχάλη έτυχε να είναι συμβατός δότης η αδερφούλα του, αλλά υπήρξε η αφύπνιση των ιατρών και μπήκε άμεσα το παιδί στο Ογκολογικό Νοσοκομείο ώστε να γίνει η μεταμόσχευσή του και να καταχωρηθούν αρκετοί τότε δότες.
Μάλιστα καταφέραμε να ενημερωθεί ο κόσμος ότι κάποιες ασθένειες λύνονται μόνο με τη μεταμόσχευση του μυελού των οστών. Να υπάρξει κινητήριος δύναμη στο να μπορέσουμε να ενημερώσουμε τον κόσμο για τη μεταμόσχευση και πόσο σημαντικό είναι να είσαι δότης μυελού των οστών.
Περίπου πόσοι συμπολίτες μας είχαν τότε γίνει δότες;
Εκείνη την περίοδο είχαν καταχωρηθεί τουλάχιστον 1.400 δότες.
Πόσες μέρες κινητοποιηθήκατε για αυτό το αποτέλεσμα;
Νομίζω ότι οι εκκλήσεις που είχαν γίνει με τη βοήθεια της Ελευθερίας (Πελλού), ήταν δύο φορές. Και στο μήνα πάνω, είχαμε φύγει με τον Μιχαλάκη για να κάνουμε αμέσως τη μεταμόσχευση. Είχαν μπει όλα στο σωστό δρόμο.
Πώς αισθανθήκατε όταν μάθατε ότι έχει βρεθεί δότης;
Δεν θα ξεχάσω την ημέρα εκείνη που χτύπησε το κινητό μου και μου είπαν ότι βρέθηκε συμβατός δότης και ότι μας περίμεναν στο ογκολογικό Ελπίδα. Ήταν η πιο ευτυχισμένη μέρα της ζωής μου. Τα μάτια μου έτρεχαν, είχα σταματήσει με αλάρμ στο δρόμο, δεν μπορούσα να οδηγήσω, δεν μπορούσα να το πιστέψω, το μόνο που θυμάμαι είναι ότι ετοίμασα άμεσα τις βαλίτσες για να φύγουμε με το παιδί.
Πόσο καιρό καθίσατε στο νοσοκομείο, ποια ήταν η διαδικασία;
Ο Μιχάλης έμεινε 45 ημέρες μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο σε καραντίνα, εγώ με στολή, γάντια, σκουφάκι, το παιδί έπρεπε να μπει σε μια διαδικασία χημειοθεραπειών, να μηδενίσει, να μην υπάρχει δικό του κύτταρο για να πάρει το κύτταρο το πρώτο του δότη. Ένα παιδί όταν μεταμοσχεύεται είναι μια δύσκολη περίοδος τόσο για το παιδί όσο και για τη μητέρα που θα το συνοδεύσει.
Μετά μπήκαμε στον ξενώνα Ελπίδα, είναι μια σειρά πραγμάτων που πρέπει να γίνουν, εκεί μείναμε τέσσερις ακόμη μήνες, είχαμε πλήρη παρακολούθηση, το παιδί πάλι πρέπει να είναι σε έναν κλειστό χώρο.
Εκεί μάλιστα υπάρχει σχολείο, μη νομίζουν ότι τα παιδιά όταν φεύγουν από ένα ογκολογικό, είναι καταδικασμένα, υπάρχει νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και η μόνη διαφορά είναι ότι κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα. Υπάρχουν μέσα παιδοψυχολόγοι, εγώ είχα στήριξη από κοινωνική λειτουργό, γιατί χρειαζόμουν και εγώ την καθοδήγηση για κάποια πράγματα.
Πώς τις βιώσατε εσείς εκείνες τις μέρες;
Ήταν δύσκολο, απλά σκεφτόμουν ότι εκείνες οι μέρες της ζωής μου, ήταν όλη η ζωή του παιδιού μου. Δεν προλαβαίνεις να σκεφτείς τα δικά σου συναισθήματα, γιατί βλέπεις το παιδί σου. Υπήρχε το τέλος μετά τις χημειοθεραπείες όταν έβλεπα το παιδί μου μόνο να αναπνέει αλλά υπήρχε και η αρχή, γιατί θα έπαιρνε το μόσχευμα.
Σκέφτομαι πόσο τυχερή αισθανόμουν εγώ και πως αισθάνεται μια μανούλα όταν υπάρχει μόνο το τέλος και μετά δεν υπάρχει η αρχή γιατί δεν υπάρχει ο δότης. Είναι τραγικό και το έζησα και αυτό από κοντά, το είδα. Είναι τραγικό με μια τόσο εύκολη διαδικασία, να μη βρίσκεται ο δότης.
Να ξαναπούμε για τον κόσμο ποια είναι η διαδικασία;
Δότες γινόμαστε μόνο γράφοντας μια αίτηση, η οποία στέλνεται στο όραμα Ελπίδας, και έπειτα καταχωρούνται τα στοιχεία μας στην Παγκόσμια δεξαμενή και όλη αυτή η διαδικασία γίνεται μόνο με λίγο στοματικό επίχρισμα, μόνο με λίγο σάλιο. Ούτε καν με αιμοληψία όπως γινόταν παλαιότερα. Αν βρεθούμε και είμαστε συμβατοί, τότε δίνουμε μόνο 250 ml αίμα, όχι μυελό όπως γινόταν παλαιότερα.
Μόνο με λίγο αίμα, δίνεις ζωή σε ένα παιδί, σε έναν ενήλικα, σε έναν φίλο, σε έναν πατέρα, σε μια μητέρα, έναν αδελφό, στον οποιοδήποτε άνθρωπο της διπλανής πόρτας. Είναι πολλά τα κρούσματα, τα περιστατικά, μην κάνουμε ότι δεν βλέπουμε, ας ανοίξουμε τα μάτια μας και ας βοηθήσουμε για να μπορούμε και εμείς αργότερα όταν συμβεί κάτι, να μπορούμε να πάρουμε.
Δεν πειράζει αν π.χ. έχουν θυρεοειδή, μόνο αν υπάρχει αυτοάνοσο νόσημα ή έχει περάσει κάποια κακοήθεια και έχει πάρει φάρμακα θεραπευτικά κάποιος. Ακόμη θα πρέπει να γνωρίζει ο κόσμος, ότι ο δότης, αν είναι συμβατός, θα ξαναρωτηθεί αν θέλει να δώσει μόσχευμα.
Καλό είναι όμως να μην το αναιρέσει, γιατί στον μη λήπτη δεν υπάρχει επιστροφή στη ζωή του. Είναι τόσο βαριά τα φάρμακα που θα πάρει για να προετοιμάσει το σώμα του για μεταμόσχευση του μυελού των οστών που δεν υπάρχει επιστροφή για τον ίδιο. Έχει τύχει μάλιστα να αναιρέσει μια υποψήφια δότης τώρα τελευταία, και να καταλήξει το παιδί.
Όταν βρεθούμε συμβατοί, το μόνο που οφείλουμε να κάνουμε, είναι να πάμε αυθημερόν μέχρι την Αθήνα. Πάει το πρωί ο δότης και επιστρέφει το μεσημέρι, με τα έξοδα του λήπτη. Γιατί ο δότης, πρέπει να πάρει αμέσως το μόσχευμα για να μη χαθεί.
Και το ξανατονίζω, η μεταμόσχευση γίνεται μόνο με μια μετάγγιση. Γιατί πολλοί νομίζουν ότι η μεταμόσχευση γίνεται σαν εγχείριση, κάτι που δεν ισχύει πλέον. Κρατάει μόνο 8 λεπτά. Μια μετάγγιση ήταν η ζωή του Μιχάλη μου.
Και οι ηλικίες των δοτών;
Από 18 έως 45 ετών.
Αν συμπολίτες μας που δεν έχουν καταφέρει να γίνουν δότες, θελήσουν να το κάνουν κάποια άλλη στιγμή, πως μπορούν;
Λειτουργεί το γραφείο της Ροδαυγής στο Γενικό Νοσοκομείο Ρόδου, φιλοξενούμαστε από το γραφείο του συλλόγου Εθελοντών Αιμοδοτών "Άγιος Εφραίμ", και κάπου εδώ να σας πω ότι είμαι συντονίστρια στο γραφείο Εθελοντών Αιμοδοτών, στο οποίο είναι πρόεδρος ο Φιλήμονας Νικολάου, είμαστε καθημερινά εκεί από τις 8:30 μέχρι και τις 13:30, οποιοσδήποτε θελήσει και μπορεί, μπορεί να έρθει για να γίνει δότης.
Πόσοι συμπολίτες μας έχουν γίνει μέχρι τώρα δότες μυελού των οστών;
Έχουμε καταχωρήσει αυτά τα 5 χρόνια, 5.200 συμπολίτες μας, έχουμε πρωτοπορήσει. Να σημειωθεί ότι ο Σύλλογός μας είναι Δωδεκανησιακός Σύλλογος για παιδιά που χρήζουν μεταμόσχευσης μυελού των οστών, έχει τύχει στο παρελθόν να κάνουμε αίτηση και για μανούλα η οποία θέλησε να μεταμοσχευθεί.
Δεν έχουμε αποκλείσει κανέναν. Τώρα βέβαια τους ενήλικες εξυπηρετεί ο Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών και είμαστε πολύ χαρούμενοι για αυτό, γιατί είναι πολλά τα περιστατικά και δεν υπήρχε ο χρόνος για να τα προλάβεις όλα.
Τόσα πολλά περιστατικά στη Ρόδο;
Παντού. Εγώ θα έλεγα παντού. Υπάρχουν πολλά περιστατικά καρκίνου παντού, όχι μόνο στη Ρόδο. Δείτε το και από τους γνωστούς σας, από τον περίγυρο. Δεν νομίζω ότι θα περάσει μήνας και δεν θα ακουστεί έστω ένα περιστατικό καρκίνου.
Προσπαθούμε όλοι μας να είμαστε ενωμένοι, και είμαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι σε οποιαδήποτε έκκληση γίνεται συμμετέχουν ο Σύλλογος Φλόγα, ο Ερυθρός Σταυρός, η Αιμοδοσία του Γενικού Νοσοκομείου Ρόδου, τα κορίτσια του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ.α. Βλέπεις δηλαδή ότι σιγά- σιγά όλοι ενώνονται και βοηθάνε σε αυτό το κομμάτι, συνεργάζονται οι σύλλογοι μεταξύ τους.
Τι είχε καταλάβει ο Μιχάλης εκείνη την περίοδο που προετοιμάστηκε για το μόσχευμα και αμέσως μετά τη λήψη του;
Η μόνη στιγμή που το κατάλαβε ο Μιχάλης, ήταν όταν του έπεσαν τα μαλλάκια.
Είχαμε μπει να κάνουμε μπάνιο και του έπεσαν όλα τα μαλλιά, τότε ο Μιχάλης άρχισε να στριγγλίζει να ρωτάει "μαμά τι έγινε τώρα". Ήταν σοκαριστικό και για εμένα και για το παιδί. Το είχε πάθει την 7η μέρα, και φαντάζομαι ότι θα είναι ακόμα πιο τραυματική εμπειρία όταν αφορά κοριτσάκια.
Δεν το ξεχνάς. Και το πιο τραγικό είναι να παραμείνει έτσι το παιδί. Να μην υπάρχει ανάκαμψη, είναι πόνος βαθύς. Μια μέρα ξύπνησα με τον Μιχάλη, πήγαμε να βρει ένα παιδάκι με το οποίο έπαιζε, και πια δεν υπήρχε.... σοκαριστήκαμε όλοι.
Αυτό βέβαια μπορεί να γίνει ακόμα και αν έχει πραγματοποιηθεί η μεταμόσχευση μυελού. Μπορεί να υπάρξει υποτροπή της ασθένειας. Όμως, όταν υπάρχει ο δότης έχεις την ελπίδα, όταν δεν υπάρχει τι θα πεις;
Οι θεραπείες γίνονται πριν την λήψη του μυελού των οστών, πρέπει ο οργανισμός να μηδενίσει, να "κάψει" όλα τα κύτταρα για να πάρει το πρώτο του νέο κύτταρο. Και μετά να αρχίσει ο οργανισμός να ανακάμπτει. Απο την αρχή. Ακόμα και τα εμβόλια στο παιδί τα ξεκινήσαμε πάλι από την αρχή.
Μετά από πόσο καιρό ανέκαμψε ο Μιχάλης;
Αρχίζει μετά από ένα εξάμηνο να λέμε ότι φεύγει το "sos" σε ένα παιδί. Ποτέ δεν φεύγει ο φόβος. Δεν σβήνει αυτή η λέξη. Τουλάχιστον λες ότι έχει φύγει το "sos" από το παιδί. Για εμένα όλα τα παιδιά που το πέρασαν αυτό, είτε είναι εν ζωή είτε όχι, είναι και θα είναι ήρωες. Και οι μητέρες τους ηρωίδες.
Στην καθημερινότητα σας, πότε επιστρέψατε;
Στον χρόνο πάνω. Αφαιρέσαμε μασκούλα, αφαιρέσαμε detol από το σπίτι και αρχίσαμε σιγά- σιγά, με τη λέξη "φόβος", να προσαρμοζόμαστε στην καθημερινότητά μας. Και τώρα στα πέντε χρόνια, παίρνεις πια τη μεγαλύτερη ανάσα, κάνοντας ετήσιες εξετάσεις.
Που να δεις τα πρώτα κύτταρα όταν αρχίζουν και βγαίνουν τα μαλλάκια του, τα νυχάκια που δεν υπήρχαν, το δέρμα του που είχε γίνει μαύρο από τις χημειοθεραπείες. Δεν υπήρχε δέρμα στο παιδί, είχε καεί ολόκληρο. Και βλέπεις σιγά σιγά στο χρόνο πάνω να βγαίνουν όλα από την αρχή.
Οπότε τώρα, μετά από πέντε χρόνια που ο Μιχάλης είναι μεταμοσχευμένος, αν εξαιρέσετε τις εξετάσεις που πραγματοποιούνται μια με δύο φορές το χρόνο, δεν υπάρχει κάτι άλλο που να τον κάνει να διαφέρει από τα άλλα παιδιά;
Τίποτα. Είναι ένα παιδί σαν όλα τα υπόλοιπα. Θα παίξει το ίδιο, θα φάει το ίδιο, θα κάνει ακριβώς την ίδια ζωή. Εγώ, όταν μεταμοσχεύθηκε ο Μιχάλης, ένιωσα ότι τον ξαναγέννησα. Τότε που έψαχνα υποψήφιους δότες για τα παιδιά μου, τους είχαμε "μπλοκάρει" με το να στέλνουμε αιτήματα.
Τους είχα πει "δεν θα σταματήσω αν δεν βρω". Είχα κάνει μεγάλο αγώνα. Ο μεγάλος μου γιος ο Γιάννης, δυστυχώς έχει πια κλείσει το όριο ηλικίας για να κάνει μεταμόσχευση, βρέθηκαν δότες αλλά δεν ήταν 100% και έτσι δεν το επέτρεψα.
Αλλά ότι βρέθηκαν, βρέθηκαν και αυτό έχει σημασία. Δεν το άφησα έτσι ούτε με τον Γιάννη, το πάλεψα. Τώρα ο Γιάννης κάνει μεταγγίσεις κάθε 15 μέρες. Έχουν μεταμοσχευθεί πολλά παιδιά μας από Ρόδο, έχουν βρεθεί και άλλοι δότες που είναι 100% συμβατοί. Αυτά όλα πρέπει να ακούγονται για να ξέρει ο κόσμος ότι γίνεται δουλειά, ότι υπάρχει ελπίδα, ότι γίνονται μεταμοσχεύσεις.
Εσύ πια Κατερίνα έχεις αφοσιωθεί στον σύλλογο Ροδαυγή;
Δέκα ζωές να είχα δεν θα μου έφταναν. Όχι να έρθει άνθρωπος να μου πει ότι ψάχνει μόσχευμα, το χέρι μου να μου ζητούσαν να κόψω θα το έκοβα. Αν μου έλεγαν δώσε το ένα σου νεφρό για να σώσεις έναν άνθρωπο. Δεν θα το σκεφτόμουν, για τον οποιονδήποτε. Κοιμάμαι και σκέφτομαι το αύριο, τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, πως μπορεί να βοηθηθεί ο κόσμος.
Πόσο εύκολο είναι για εσένα να τα ξαναπερνάς όλα αυτά με άλλους ασθενείς;
Είναι σαν να το ξαναπερνάω αλλά βοηθώντας κάποιον και αυτό μου δίνει φοβερή δύναμη. Και νιώθω τυχερή που το πέρασα όλο αυτό με τον Μιχάλη, γιατί αυτό με έκανε να γίνω καλύτερος άνθρωπος.
Δεν θα τα έκανα όλα αυτά αν δεν μου προέκυπτε αυτό με τον Μιχάλη. Να ξέρεις ότι και οι μανούλες που δεν έχουν δίπλα τους τα παιδάκια τους γιατί δυστυχώς έχασαν τη μάχη, και εκείνες όμως συνεχίζουν τον δικό τους αγώνα προσφοράς, δεν έχουν σταματήσει και θέλουν να προσφέρουν και στα επόμενα παιδάκια, σαν να είναι το δικό τους.
Βάζουν στην άκρη τη λέξη πόνος και έχουν πιο ψηλά τη λέξη χαρά που δίνουν στα άλλα παιδιά, ότι δηλαδή θα έκαναν για τα δικά τους παιδιά αν τα είχαν δίπλα τους. Αυτές οι μανούλες είναι 10 φορές ηρωίδες.
Ήταν μεγάλη η κινητοποίηση και για την 20χρονη.
Η Ρόδος μας σε κάθε έκκληση τρέχει. 500 δείγματα και παραπάνω μαζεύτηκαν, και ακόμα πόσοι ερχόντουσαν που είχαν ξεπεράσει το όριο ηλικίας και μόνο που δεν έκλαιγαν που δεν μπορούσαν να βοηθήσουν.
Αλλιώς θα είχαμε μαζέψει 1000 δείγματα. Και ακόμη έρχονται. Μέσα στο Σαββατοκύριακο πήραμε 50 δείγματα. Δεν έχει σταματήσει όλο αυτό, συνέχεια στέλνουμε. Αυτό που μου έχει πει ο Στέλιος Γραφάκος που είναι ο διοικητής του ογκολογικού Ελπίδα, είναι ότι είμαστε πρωτοπόροι ως δότες μυελού των οστών.
Να δει ο κόσμος που έτρεξε, που άφησε τη δουλειά του, την οικογένειά του και ήρθε να προσφέρει βοήθεια, ότι αυτό το οποίο έκανε, είναι μπροστά του. Γιατί όλοι μαζί πάντα μπορούμε να κάνουμε πολλά. Και ευχαριστώ όσους συντοπίτες μας έτρεξαν και έγιναν δότες μυελού των οστών. Κάποτε ήταν το δικό μου το παιδί, αύριο δεν ξέρεις τι μπορεί να προκύψει στον οποιονδήποτε.
Τώρα όλες οι μανούλες ξέρουν ότι μπορούν να καλέσουν στο σύλλογο "Ροδαυγή" και να έχουν κάποιον δίπλα τους. Από τα αεροπορικά εισιτήρια που χρειάζεται ένα παιδί για να πάει στο ογκολογικό, την καθοδήγησή του, την κοινωνική στήριξη τους και την οικονομική στήριξή τους όσο μπορούμε, την ηθική, και να είμαστε δίπλα τους.
Πως μπορεί κάποιος αν θέλει να βοηθήσει τον σύλλογο, ανεξάρτητα από το να γίνει δότης;
Υπάρχουν εγγραφές μελών, όπου δίνουν μια ετήσια συνδρομή των 5 ευρώ, υπάρχει η συνεργάτιδά μας η Καλεζιά Φαναράκη που μας βοηθάει στο να φτιάχνει η "Ροδαυγή" μπομπονιέρες για γάμους και βαφτίσεις και η αλήθεια είναι ότι έχουμε πάρα πολλές παραγγελίες, πάμε πάρα πολύ καλά. Και διάφορες παραστάσεις που γίνονται απόσχολεία κ.λπ. και τα έσοδα διατίθενται στη Ροδαυγή.
Και πάντοτε όσοι δίνουν χρήματα, γνωρίζουν με ποιον τρόπο αυτά αξιοποιούνται. Δεν γνωρίζουν ονόματα, τα στοιχεία παραμένουν κρυφά αλλά θα πούμε σε όσους μας δίνουν χρήματα τι απέγιναν. Αν π.χ. έγιναν αεροπορικά εισιτήρια κ.λπ.
Ποτέ όμως δεν αποκαλύπτουμε σε ποιους δόθηκαν. Αυτός που χρειάζεται τα χρήματα, του έχει συμβεί κάτι άσχημο στη ζωή του που δεν έχει προμελετήσει, δεν είναι ζητιάνος. Κανένας δεν το περιμένει και όλοι μπορεί να έχουμε κάποια στιγμή ανάγκη.
Και πίστεψέ με δεν θα υπάρξει στιγμή, όταν είναι να στείλουμε κάποια υλικά αγαθά στα παιδιά, π.χ. σοκοφρέτες κ.λπ., που θα σηκώσουμε το τηλέφωνο και θα πούμε είμαστε απο το σύλλογο Ροδαυγή και θέλουμε να στείλουμε αυτά στο ογκολογικό που δεν θα υπάρξουν παλέτες έτοιμες.
Δεν θα πει κανείς, γιατί, πόσα, όλοι λένε "ναι, θα τα έχετε έτοιμα αύριο". Μου κάνει εντύπωση η προθυμία. Αυτόματα μπαίνει στο μυαλό του άλλου οι λέξεις "παιδικός καρκίνος" και αυτό ευαισθητοποιεί τον κόσμο.
Στη συνέντευξη έδωσε "το παρών" και ο μικρός Μιχάλης, ο οποίος άκουγε με ιδιαίτερη προσοχή τα όσα έλεγε η μανούλα του και κάποιες φορές έκανε τις δικές του παρεμβάσεις. Μάλιστα απάντησε και σε κάποιες ερωτήσεις που του έγιναν, ενώ όπως ενημερωθήκαμε, ο ίδιος γνωρίζει και από τι ακριβώς έπασχε αλλά και ποια ήταν η όλη διαδικασία, παρόλο που δεν θυμάται πολλά μιας και ήταν μόλις 3,5 ετών.
Τώρα Μιχάλη πας σχολείο;
Ναι, πηγαίνω Δευτέρα δημοτικού.
Είσαι καλός μαθητής;
Ναι
Μιχάλη πες μας τι πρέπει να κάνουμε όλοι;
Να γίνουμε δότες μυελού των οστών, και τα παιδάκια όλα να είναι γερά και δυνατά.
Τα θυμάσαι όλα αυτά που λέει η μαμά;
Όχι πολλά. Θυμάμαι μόνο το χικμαν (σ.σ. είναι ο φλεβοκαθετήρας που μπαίνει με μικρή επέμβαση στα παιδιά) και το μπεταντίν όταν έκανα μπάνιο. Το μπάνιο μου ήταν μόνο μπεταντίν.