Επαν-εκτιμώντας τη ζωή μετά τον καρκίνο...
Ο καρκίνος είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας που παρατηρούνται σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες. Οι στατιστικές δείχνουν ότι αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τις καρδιοπάθειες.
Στη φαντασία, των ανθρώπων όμως, είναι η νόσος, που προκαλεί τον πιο έντονο φόβο και αυτό έχει να κάνει, με τον «ιδιαίτερο χαρακτήρα» του. Παρά το γεγονός ότι όταν μιλάμε για καρκίνο, αναφερόμαστε σε μια ομάδα ασθενειών με πολύ διαφορετική συμπεριφορά και πρόγνωση, παρά τις τεράστιες προόδους της επιστήμης, για τον ψυχισμό, η λέξη καρκίνος ισοδυναμεί με το θάνατο.
Με τη διάγνωση, οι περισσότεροι ασθενείς θεωρούν πως η ζωή τους τελείωσε και συνήθως ο φόβος για υποτροπή παραμένει για αρκετά χρόνια.
Είναι μια νόσος, που προκαλεί δέος, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται κανείς να μιλήσει ανοιχτά γι' αυτήν.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, που οι καρκινοπαθείς αποκρύπτουν τη διάγνωση από το εργασιακό περιβάλλον, ή ακόμα και από συγγενείς και φίλους, συχνά και οι γιατροί δυσκολεύονται να μιλήσουν ανοιχτά γι αυτόν. Σα να πρόκειται για κάτι μεταδοτικό, για κάτι που προκαλεί ντροπή ή σε άλλες περιπτώσεις τον οίκτο. Ο καρκίνος αποκλείει και απομονώνει.
Οι θεραπείες της νόσου, ιδιαίτερες και αυτές. Χειρουργεία ακρωτηριαστικά (π.χ μαστεκτομή) και μακροχρόνιες χημειοθεραπείες με εμφανή αποτελέσματα (απώλεια μαλλιών) και έντονες παρενέργειες (ναυτία, έμετοι, κόπωση) στις περισσότερες περιπτώσεις, δύσκολο να κρατηθούν μυστικές, επηρεάζουν τόσο τον ασθενή όσο και το οικείο περιβάλλον, σε ατομικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Οι σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις συνιστούν μια κρίση ζωής κι όπως σε κάθε κρίση, η παροχή ψυχολογικής βοήθειας είναι απαραίτητη.
Στην οδό Φιλελλήνων στο Ζάππειο, το Κέντρο Ημέρας για Ψυχολογική Υποστήριξη ασθενών με Καρκίνο, βρίσκεται εδώ και 15 χρόνια στο κέντρο της Αθήνας και δίπλα στους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Στο κέντρο παρέχονται ψυχοθεραπείες μακράς ή βραχείας διάρκειας (ατομικές, ομαδικές και οικογενειακές), ψυχιατρική παρακολούθηση και συνεδρίες χοροθεραπείας στους ασθενείς και τους συγγενείς τους, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες τους, από ειδικά εκπαιδευμένους ψυχοθεραπευτές.
Το Κέντρο Ημέρας χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας και οι υπηρεσίες είναι δωρεάν. Στην πλειοψηφία των ασθενών με καρκίνο, που έχουν υποστεί απώλειες σε ατομικό, κοινωνικό, επαγγελματικό και οικονομικό επίπεδο, η πληρωμή για ψυχολογική υποστήριξη θα φάνταζε πολυτέλεια.
Οι ασθενείς αναζητούν ψυχολογική υποστήριξη σε διάφορες φάσεις της νόσου. Κάποιοι ζητούν βοήθεια με την ανακοίνωση της διάγνωσης, καθώς ο καρκίνος παραμένει στην φαντασία μας, συνώνυμος με τον θάνατο.
Στη φάση αυτή, οι ασθενείς βρίσκονται μπροστά σε μια κρίση ζωής, μπορεί να είναι προβληματισμένοι για το ποια είναι η καταλληλότερη θεραπεία, καθώς πολλές φορές επισκέπτονται περισσότερους από έναν γιατρούς και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αναρωτιούνται, αν θα ακολουθήσουν τη θεραπεία ή όχι και κάποτε δηλώνουν μια πρόθεση να ακολουθήσουν «εναλλακτικές» θεραπείες, χωρίς καμία επιστημονική υπόσταση.
Στις περιπτώσεις αυτές ο θεραπευτής θα παίξει κυρίως ρόλο διαχειριστή της κρίσης. Στηρίζει τον ασθενή, προσπαθεί να μειώσει το άγχος του, ώστε εκείνος να πράξει με βάση την λογική και τις επιθυμίες του.
Μια άλλη ομάδα ζητά βοήθεια, κατά την διάρκεια των χημειοθεραπειών. Σε πολλούς ασθενείς η συνειδητοποίηση αυτού που συμβαίνει μπορεί να αρχίσει σε αυτό το στάδιο. Έκπληκτοι περιγράφουν πως ενώ ήταν ψύχραιμοι και ενεργητικοί κατά τη διάγνωση και το χειρουργείο, τώρα εμφανίζουν κρίσεις άγχους ή συμπτώματα κατάθλιψης.
Τα δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα που προκαλούν κυρίως οι χημειοθεραπείες (εμέτοι, καταβολή), είναι ένα μεγάλο πλήγμα. Οι εμφανείς σε όλους απώλειες (μαλλιά φρύδια) και οι εικόνες μετά από ψυχικά επώδυνα χειρουργεία- μοιάζει να «αναστατώνουν» το ψυχικό περισσότερο από τη διαδικασία του χειρουργείου. Σε ένα χειρουργείο είναι κάποιος «αναίσθητος», ενώ όταν η «εικόνα» είναι εκεί, είναι δύσκολο κανείς να την αγνοήσει...
Κάποιοι άλλοι ασθενείς, θα ζητήσουν βοήθεια, μετά από μια υποτροπή, περιγράφοντας πως την πρώτη φορά πολέμησαν και νίκησαν, χωρίς να περιμένουν πως αυτό θα συνέβαινε ξανά. Και τώρα νιώθουν αδύναμοι, αφού συνειδητοποιούν πως η νόσος δε «νικιέται» και πως θα πρέπει να μάθουν να ζουν με αυτή.
Τέλος μια σπάνια ομάδα, οι ασθενείς που έρχονται στο τέλος- εκείνοι που ζητούν να τους συνοδεύσουμε στο τελευταίο κομμάτι της ζωής «μιλώντας» γι' αυτό.
Βασικός στόχος του Κέντρου Ημέρας για ασθενείς με καρκίνο είναι το δέος για τη νόσο να αντικατασταθεί με τη γνώση και ο ασθενής να επανακτήσει τον έλεγχο της ζωής του.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υπενθύμιση του θανάτου και άρα του πεπερασμένου της ζωής κινητοποιεί συχνά την επανεκτίμηση αυτού που θεωρούμε δεδομένο. Πολλοί ασθενείς περιγράφουν, πως μετά την αρχική περιπέτεια και με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας εκτιμούν περισσότερο τη ζωή, μαθαίνουν να γεύονται πιο έντονα τις χαρές της.