Έλεγχος Ποσοστού Σωματικού Λίπους
Τι είναι το Σωματικό Λίπος;
Το σώμα αποτελείται από διάφορους ιστούς, αλλά στη διάρκεια της ενήλικης ζωής δύο είναι οι ιστοί που προκαλούν σημαντικές αυξομειώσεις στο σωματικό βάρος, ο μυϊκός και ο λιπώδης.
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από την άλιπη μάζα και τον λιπώδη ιστό. Η άλιπη μάζα περιλαμβάνει τους μυς, τα οστά και τα διάφορα όργανα.
Ο λιπώδης ιστός είναι το ποσοστό της σωματικής μάζας που αποτελείται από λίπος. Συχνότερα ονομάζεται ως σωματικό λίπος και είναι το επί τοις εκατό της συνολικής σωματικής μάζας το οποίο αποτελείται από το λίπος.
Ο λιπώδης ιστός ή σωματικό λίπος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες, το δομικό ή απαραίτητο και το αποταμιευτικό ή μη απαραίτητο. Το απαραίτητο λίπος είναι το ποσοστό του λίπους που χρειάζεται το σώμα για να επιτελέσει τις συνηθισμένες βιολογικές του λειτουργίες.
Παράδειγμα δομικό λίπος είναι το συστατικό της μυελίνης που μονώνει τα νεύρα, και "υλικό συσκευασίας" ζωτικών οργάνων π.χ. ενδοφθαλμικό λίπος. Αποτελεί το 8-12% του σωματικού βάρους στη γυναίκα και το 3-5% στον άνδρα. Αυτό το λίπος είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική ορμονική και αναπαραγωγική λειτουργία.
Το αποταμιευτικό λίπος, αποτελεί πηγή ενέργειας για το ανθρώπινο οργανισμό. Το σώμα έχει επαρκή αποθέματα ενέργειας από λίπος για να διατηρηθεί ζωντανό επί πολλές εβδομάδες. Το λίπος αποθηκεύεται στα λιποκύτταρα. Τα λιποκύτταρα σχηματίζουν ένα ελαστικό ενεργειακό απόθεμα, το οποίο μπορεί τόσο να διευρύνεται όσο και να μικραίνει.
Το απόθεμα λίπους είναι δυνατόν να διευρυνθεί με δυο τρόπους: Είτε μέσω αύξησης του μεγέθους των λιποκυττάρων ή με αύξηση του αριθμού τους. Ο μέσος άνθρωπος έχει αριθμό λιποκυττάρων που ξεκινάει από 2×1010 και είναι δυνατόν να φτάσει μέχρι 16×1010. Επομένως, υπάρχει τεράστια ελαστικότητα για διεύρυνση του αποθέματος λίπους.
Γιατί είναι σημαντική η εύρεση του Ποσοστού Σωματικού Λίπους;
Όσοι ασχολούνται, απλά με την διατήρηση της φυσικής κατάστασης, ή είναι αθλητές είναι τα στοιχεία που τους απασχολούν: η τόνωση του καρδιοαναπνευστικού συστήματος, της δύναμης και η σύνθεση του σώματος.
Όλοι όσοι συμμετέχουν σε προγράμματα δύναμης και φυσικής κατάστασης επιθυμούν να αναπτύξουν την φυσική τους κατάσταση στο μέγιστο βαθμό ενώ παράλληλα να διατηρήσουν το ιδανικό σωματικό βάρος. Στην πραγματικότητα είναι αρκετοί αυτοί που συμμετέχουν σε προγράμματα γυμναστικής με μοναδικό στόχο την απώλεια λίπους και βάρους.
Για να επιτευχθεί όμως το ιδανικό βάρος για τον καθένα θα πρέπει πρώτα να προσδιοριστεί και αυτό είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της μέτρησης της σωματικής σύνθεσης.
Εκτός από το σωματικό βάρος και τον Δ.Μ.Σ. (Δείκτη Μάζας Σώματος), η μέτρηση της σωματικής σύνθεσης, περιλαμβάνει και το Ποσοστό Σωματικού Λίπους. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με την προπόνηση και την διατροφή γνωρίζουν το πόσο σημαντικό είναι η εύρεση του ποσοστού σωματικού λίπους και κατ’ επέκταση η σωματική σύνθεση.
Παρακάτω βλέπετε κάποια παραδείγματα της χρησιμότητας του να γνωρίζει ο απλός ασκούμενος, ο αθλητής και ο προπονητής ή διατροφολόγος την ποσοστιαία αναλογία του σωματικού λίπους.
- Οριοθετεί στο άτομο πόσο τοις εκατό παραπάνω από το φυσιολογικό είναι το Ποσοστό Σωματικού Λίπους. Επομένως δημιουργεί συγκεκριμένο στόχο για την απώλεια αυτού του περιττού ποσοστού.
- Ένας απλός ασκούμενος θα μπορούσε να διαπιστώσει την πρόοδο του ανά χρονικά διαστήματα σε σχέση με τους στόχους του όπως π.χ. ανάπτυξη μυϊκού ιστού και μείωση του λιπώδους ιστού.
- Ένας παχύσαρκος θα μπορούσε να διαπιστώσει εάν τα κιλά που χάνει προέρχονται κυρίως από το λίπος ή είναι αποτέλεσμα μεγαλύτερης απώλειας νερού και μυών.
- Ένας αθλητής οποιουδήποτε αθλήματος θα μπορούσε να διαπιστώσει την επίδραση ενός προγράμματος μυϊκής ενδυνάμωσης.
- Ένας γυμναστής να εξακριβώσει τις σωματοδομικές διαφορές που προκύπτουν από το ένα πρόγραμμα στο άλλο.
- Στο Personal Training (Προσωπική Προπόνηση) είναι απολύτως απαραίτητη η πλήρης σωματοδομική ανάλυση για να αξιολογηθεί η διαχρονική πρόοδος του ασκούμενου.
- Ο διατροφολόγος αξιολογώντας τα αποτελέσματα της μέτρησης του σωματικού λίπους, θα κρίνει αν το διατροφικό πρόγραμμα του πελάτη του χρειάζεται αλλαγές ή όχι. Η αλλαγή αυτή θα κριθεί απαραίτητη, αν από τα αποτελέσματα που προκύψουν φανερώνουν απώλεια μόνο υγρών ή του μυϊκού συστήματος. Μέθοδοι λιπομέτρησης.
Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι μέτρησης της σύνθεσης του Ποσοστού Σωματικού Λίπους. Παρά τον μεγάλο αριθμό των διαθέσιμων τεχνικών μέτρησης, λίγες είναι αυτές που μπορούν να εφαρμοστούν στις συνθήκες ενός γυμναστηρίου.
Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνικές εύρεσης του σωματικού λίπους παρέχουν ασφαλείς μετρήσεις παρ’ όλο που αρκετές από αυτές δεν υπολείπονται σε λάθη.
Οι φτηνότερες σε κόστος έχουν χαμηλή αξιοπιστία και αυτές που έχουν υψηλή αξιοπιστία έχουν υψηλό κόστος. Περισσότερο γνωστοί τρόποι υπολογισμού είναι η υδροστατική μέθοδος και η μέθοδος των δερματοπτυχώσεων.