Το επινεφρίδιο δεν με είχε ξαναπασχολήσει σαν όργανο ως τώρα –βασικά πληροφορήθηκα για την ύπαρξή του τώρα τελευταία, όταν η φίλη μου η Α. ανίχνευσε στο δικό της επινεφρίδιο έναν μικρό καλοήθη όγκο.

Ερευνώντας για υποθέσεις ιατρικών λαθών μοιραία στέκομαι σε μια περίπτωση στην οποία ο γιατρός αφαίρεσε στην επέμβαση το... υγιές κομμάτι του επινεφριδίου και όχι το ογκίδιο (μα πώς γίνεται;). «Μην ανησυχείς, ο ασθενής έζησε»,  καθησυχάζω τη φίλη μου, εννοώντας ότι γκούγκλαρα και ευτυχώς δεν πρόκειται για τον γιατρό που επισκέφτηκε.

«Ασε που ο ασθενής εισέπραξε 100.000 ευρώ αποζημίωση», συνεχίζω, αλλά πού να συνέλθει η Α. Είναι να μη σου τύχει.
 
Υπολογίζεται ότι τα ιατρικά λάθη στη χώρα μας αγγίζουν τα 6.000 ετησίως, χωρίς φυσικά όλα να φτάνουν στη δικαιοσύνη. Αφενός συχνά το γεγονός αποκρύπτεται από τον ασθενή ή αποδίδεται σε φυσικό επακόλουθο της νόσου του και αφετέρου οι ασθενείς δεν επιθυμούν να μπλέξουν σε δικαστικές περιπέτειες θεωρώντας ότι απέναντί τους θα βρουν το Γολιάθ του συστήματος.

Πάντως, σύμφωνα με έρευνα του ευρωβαρόμετρου, το 70% των Ελλήνων ανησυχούν ότι θα υποστούν ένα ιατρικό σφάλμα, ενώ το 13% δηλώνουν ότι έχουν ήδη υποστεί ιατρικό σφάλμα σε νοσοκομείο.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η τάση των καταγγελιών είναι αυξητική κυρίως λόγω ευαισθητοποίησης του κοινού και ενημέρωσης για τα δικαιώματά του, αλλά και μιας κρίσιμης αλλαγής στον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας που έδωσε τέλος στην αντίληψη ότι ο γιατρός είναι ο απόλυτος θεός της ιατρικής πράξης: πρόκειται για συνεργασία ιατρού-ασθενούς.

Μάλιστα, ανάμεσα στους μικροπωλητές, στους διαδρόμους των νοσοκομείων κυκλοφορούν σήμερα και οι γνωστοί «αμελειολόγοι», δικηγόροι που ψάχνουν πελατεία ανάμεσα στους ασθενείς. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι γιατροί προχωρούν σήμερα σε ασφάλιση αστικής ευθύνης σε περίπτωση ιατρικού λάθους.
 
Για την ακρίβεια, τους το επιβάλουν τα ιδιωτικά νοσοκομεία με τα οποία συνεργάζονται, ούτως ώστε να μην επιβαρύνονται οι όμιλοι από το λογαριασμό. Το 2005, μόνο οι σχετικές απαιτήσεις τρίτων κατά ενός ιδιωτικού θεραπευτηρίου έφταναν τα 42 εκατ ευρώ!

Στις ειδικότητες υψηλού κινδύνου για τις ασφαλιστικές εταιρίες είναι οι χειρουργοί, οι ορθοπεδικοί, οι μαιευτήρες και γυναικολόγοι, οι αναισθησιολόγοι, οι ακτινοθεραπευτές και οι οδοντίατροι.

«Τα συμβόλαια είναι ακριβά. Κάποιοι έχουν κατεβάσει τα ασφάλιστρα για να προσελκύσουν γιατρούς αλλά δεν ξέρω κατά πόσο θα αντέξουν, τα περιστατικά είναι πάρα πολλά», μου  λέει ασφαλιστική σύμβουλος μεγάλης εταιρίας.
 
Η μέση αποζημίωση για τα περιστατικά που φτάνουν στη δικαιοσύνη κυμαίνεται γύρω στα 300.000 ευρώ (αντιστοιχούν στο 30,4% της αιτούμενης αποζημίωσης, αν και τελευταία έχουν μειωθεί οι απαιτήσεις των ασθενών λόγω του νέου νόμου που απαιτεί την καταβολή ενός ποσού και από εκείνους κατά την άσκηση αγωγής).

Άλλωστε, οι υποθέσεις που φτάνουν στο δικαστήριο είναι οι πλέον σοβαρές, για μικρότερες ζημιές ο ασθενής δεν μπαίνει στα έξοδα μιας νομικής περιπέτειας. Στο 56% των περιπτώσεων η κατηγορία είναι ανθρωποκτονία εξ αμελείας, ενώ ακολουθεί με 37% η πρόκληση σωματικής βλάβης.

Στο 82% των περιπτώσεων έχουμε καταδικαστικές αποφάσεις για τους γιατρούς. Σύμφωνα με την τελευταία σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2012 από το Πανεπιστήμιο Πειραιά [καθηγητή Γιάννη Πολλάλη, επίκουρο καθηγητή Αθανάσιο Βοζίκη, διδάκτορα Μαρίνα Ρήγα], κατά την οποία αναλύθηκαν 259 περιπτώσεις ιατρικής αμέλειας που την τελευταία δεκαετία είχαν φτάσει στα δικαστήρια, το 73,7% είχαν ως συνέπεια τη μόνιμη αναπηρία ή το θάνατο.

Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν τις επεμβατικές ειδικότητες, με τη γενική χειρουργική να βρίσκεται στην πρώτη θέση (20%) και τη μαιευτική-γυναικολογία στη δεύτερη (15,4%). Ακολουθούν η ορθοπεδική, η εσωτερική παθολογία, η αναισθησιολογία και η μικροβιολογία.
 
Σε κάθε περίπτωση, τα χρήματα εισπράττονται τουλάχιστον έξι χρόνια μετά το περιστατικό, χρόνος που συνήθως απαιτείται για να τελεσιδικήσει η υπόθεση. Δικηγόρος μου αναφέρει υπόθεση που τρέχει από το 2006 η οποία ακόμα εκκρεμεί στο εφετείο.

Κατά την επέμβαση για την αφαίρεση κοιλιοκήλης σε μικρό ιδιωτικό θεραπευτήριο, ο χειρουργός τρύπησε το έντερο του ασθενούς χωρίς να το αντιληφθεί. Όταν ο άνθρωπος άρχισε να εμφανίζει συμπτώματα σηψαιμίας, οι γιατροί θεώρησαν ότι παθαίνει πνευμονικό οίδημα και αναζήτησαν κρεβάτι εντατικής σε δημόσιο νοσοκομείο αφού δεν υπήρχε στην συγκεκριμένη κλινική αντίστοιχη μονάδα.

Τελικά βρέθηκε θέση σε ΜΕΘ ιδιωτικού νοσομομείου (υπάρχει Προεδρικό Διάταγμα που υποχρεώνει τα ιδιωτικά νοσοκομεία να δέχονται ασθενείς στην εντατική εφόσον δεν βρίσκεται κρεβάτι σε δημόσιο φορέα), όπου διαπιστώθηκε το πρόβλημα. Ωστόσο ο ασθενής πέθανε από σηψαιμικό σοκ. Ο γιατρός έχει καταδικαστεί σε πρώτο βαθμό, αλλά έχει ασκήσει έφεση.
 
Τα ελληνικά δικαστήρια πάντως είναι «φιλικά» στους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Καλαμάτας που το 2009 επιδίκασε αποζημίωση 3,5 εκατ. ευρώ, από τις υψηλότερες που έχουν επιδικαστεί ποτέ από ελληνικό δικαστήριο, στην οικογένεια κοπέλας που πέθανε από σηψαιμικό σοκ μετά από καισαρική τομή.

Το δικαστήριο μάλιστα επιδίκασε αποζημίωση όχι μόνο στο σύζυγο, τα παιδιά, τους γονείς και τα αδέρφια, αλλά και στην πεθερά του θύματος, ενώ προέβλεψε ποσό διατροφής που θα καταβάλλεται στο σύζυγο για την επιμέλεια των παιδιών που τώρα καλείται να μεγαλώσει μόνος του.
 
Μεγάλη αποζημίωση, ύψους 700.000 ευρώ, είχε επιδικαστεί και στην περίπτωση που γυναίκα είχε μολυνθεί με τον ιό HIV μετά από μετάγγιση αίματος, ενώ στα 500.000 ευρώ είχε αποτιμηθεί η βλάβη ασθενούς που έμεινε ανάπηρη μετά από πλαστική επέμβαση (οι ασφαλιστικές εταιρίες πάντως συνήθως εξαιρούν τις αισθητικές επεμβάσεις στα συμβόλαια για την αστική ευθύνη γιατρών).
 
Πάντως δεν είναι απαραίτητο ότι το εφετείο θα μειώσει την αποζημίωση. Όπως λέει η δικηγόρος Αλεξάνδρα Καπλανέρη που χειρίζεται τέτοιες υποθέσεις, τα δευτεροβάθμια δικαστήρια πολύ συχνά αυξάνουν την επιδικασθείσα αποζημίωση.

«Σε υπόθεση όπου το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης για βλάβη στη χολή κατόπιν λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής για να αφαιρεθεί πέτρα επιδίκασε μόνο το ποσό των 15.000 ευρώ, το εφετείο έκρινε ότι το ποσό αυτό δεν είναι εύλογο για τη βλάβη που υπέστη ο ασθενής και επιδίκασε το ποσό των 80.000 ευρώ ως αποζημίωση».
 
Ο ιατροδικαστής Γρηγόρης Λέων καλείται συχνά να καταθέσει ως επιστημονικός σύμβουλος σε τέτοια δικαστήρια. Δύο χαρακτηριστικές υποθέσεις που θυμάται είναι η περίπτωση ασθενούς που μπήκε στο χειρουργείο για ολική αφαίρεση θυρεοειδούς, αλλά διαπιστώθηκε ότι ο γιατρός είχε αφήσει τον μισό μέσα, και ένα άλλο χειρουργείο για πρόβλημα του εντέρου στο οποίο κόπηκε κατά λάθος ο ουρητήρας χωρίς να γίνει αντιληπτό από το χειρουργό.
 
«Λαμβάνω πολλά αιτήματα από όλη την Ελλάδα τόσο από ασθενείς όσο και από γιατρούς για να καταθέσω ως μάρτυρας» λέει ο ίδιος. «Από αυτά περίπου τα μισά αποτελούν πράγματι ιατρικό λάθος, που οφείλεται είτε στην κόπωση του γιατρού που καλείται να κάνει δέκα χειρουργεία τη μέρα είτε στην απειρία του ή την κακή συνεργασία της ιατρικής ομάδας, ενώ τα υπόλοιπα εντάσσονται στο πλαίσιο των επιπλοκών.

Δυστυχώς,  η ενημέρωση για τις πιθανές επιπλοκές και τους κινδύνους σε μια επεμβατική διαδικασία δεν γίνεται σωστά στην Ελλάδα. Συνήθως, αν και όχι πάντα, υπογράφεται απλώς ένα γενικόλογο χαρτί από τον ασθενή που εξασφαλίζει ότι στο γιατρό ότι έχει δώσει τη συναίνεσή του για το χειρουργείο. Φυσικά δεν απαλλάσσεται ο γιατρός εάν κάνει κάποιο λάθος στη συνέχεια».
 
Οι περισσότερες από τις υποθέσεις που χειρίζεται αφορούν σε ιδιωτικά νοσοκομεία, αλλά ο ίδιος εκτιμά ότι αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη «ευαισθησία» που δείχνουν οι ασθενείς όταν έχουν πληρώσει οι ίδιοι άμεσα τις ιατρικές υπηρεσίες.
 
Η ραγδαία αύξηση των μηνύσεων και αγωγών πάντως έχει οδηγήσει και σε ένα άλλο εξίσου ανησυχητικό φαινόμενο, τη λεγόμενη «αμυντική ιατρική». Οι γιατροί, από φόβο μην κατηγορηθούν για αμέλεια, δεν ενεργούν αμέσως παρά υποβάλουν τον ασθενή σε εξαντλητικές εξετάσεις, με το κόστος που αυτό συνεπάγεται για τα ταμεία και τον ασθενή.

Οι χειρουργοί δεν αρνούνται ότι λειτουργούν υπό το φόβο μιας πιθανής αγωγής. «Είναι επόμενο ότι θα περάσει από το μυαλό σου το ενδεχόμενο. Είμαστε άνθρωποι κι εμείς και ασκούμε το επάγγελμά μας σε συνθήκες ασύλληπτου στρες» λέει νέος γιατρός.

«Κάνουμε τα πάντα, αλλά δεν είμαστε θεοί. Ευτυχώς ακόμα δεν έχουμε γίνει Αμερική να τρέχουμε στα δικαστήρια κάθε τρεις και λίγο». 

BeStrong.org.gr - 10.06.14