Οι αιτίες και οι επιπτώσεις της νόσου μπορούν να αντιμετωπιστούν ή να αμβλυνθούν αντίστοιχα με την κινητοποίηση της κοινωνίας και της πολιτείας. 

Συντονισμένη δράση απαιτείται για να ενθαρρυνθεί ο καθένας μας να κάνει υγιεινές επιλογές στην καθημερινή ζωή του, όπως είναι η αποφυγή του καπνίσματος, η σωστή διατροφή, η φροντίδα για τακτική σωματική άσκηση, η σωστή προστασία από τον ήλιο και η προστασία από καρκινογόνους ιούς.

Από την άλλη το κράτος οφείλει να φροντίσει για μία καθαρή ατμόσφαιρα (με το να προχωρήσει άμεσα στην αναθεώρηση της πολιτικής ελεύθερης κυκλοφορίας αυτοκινήτων στις μεγάλες πόλεις – με ιδιαίτερη επικέντρωση στα αυτοκίνητα μεγάλης ηλικίας και σε όσα κινούνται με πετρέλαιο, αλλά και στην άμεση λήψη μέτρων για μείωση της αιθαλομίχλης από την καύση των τζακιών – σημαντικός καρκινογόνος παράγοντας), να αυξήσει τους χρόνους και τους χώρους άθλησης, να περιορίσει δραστικά την κυκλοφορία τροφίμων με υψηλές ποσότητες ζάχαρης ή λιπαρών, να προωθήσει τη μεσογειακή διατροφή, να εντείνει την αντικαπνιστική εκστρατεία κ.α. ”, δήλωσε ο κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος, Δ/ντής Κλινικής Μαστού και Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας Χ.Τ. στο Νοσ. « Ο Άγιος Σάββας», Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας κατά τη διάρκεια της Συνέντευξης Τύπου που παραχωρήθηκε στα γραφεία της εταιρείας εν όψει της αυριανής παγκόσμιας εκστρατείας ενάντια στην ασθένεια.

“Και ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί μία προσέγγιση που σώζει ζωές από πρόωρη απώλεια, αφού είναι αποτελεσματική σε πολλούς από τους πιο συχνούς καρκίνους ( π.χ. μαστού, προστάτη, παχέος εντέρου, δέρματος, τραχ. μήτρας, στόματος), η παρέμβαση της πολιτείας εξαντλείται σε παραινέσεις και σε ταμειακές διευκολύνσεις. 

Είναι ανάγκη να δημιουργηθούν οργανωμένα προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης για όλους τους συμπολίτες μας και να στηριχθούν οι ανάλογες πρωτοβουλίες φορέων της κοινωνίας των πολιτών. Παράδειγμα το μεγάλο έργο που πραγματοποιεί η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία τα τελευταία 10 χρόνια για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, έχοντας πραγματοποιήσει δωρεάν μαστογραφικούς ελέγχους σε περισσότερες από 56.000 γυναίκες, τις περισσότερες με τις κινητές μονάδες της που έχουν επισκεφθεί 210 περιοχές σ΄ όλη τη χώρα. 

Με βάση τα στοιχεία τις τελευταίας 5ετίας 600 περιπτώσεις είχαν ύποπτα ευρήματα που έχρηζαν πρόσθετου ελέγχου και βιοψίας» επεσήμανε ο κ. Φιλόπουλος τονίζοντας πως ούτε οικονομικά επιβλαβής, ούτε δευτερεύουσα είναι η απαίτηση για μία ενεργητικά πολυεπίπεδη πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη και στη χώρα μας.

Σύμφωνα με τον κ. Αρδαβάνη Αλέξανδρο, Δ/ντη Α’ Ογκολογικής Παθολογικής κλινικής Νος. « Ο Άγιος Σάββας» και Αντιπρόεδρο της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας « Η θεραπευτική του καρκίνου συνεχίζει να προχωρεί με άλματα τις τελευταίες δεκαετίες. 

Δυστυχώς, η μεταφορά και ενσωμάτωση των καινοτομιών στην κλινική πράξη δεν κινείται με τον ίδιο ρυθμό, αν και αυτό είναι αναμενόμενο. Οι αιτίες είναι πολλές.

Το σύστημα υγείας της χώρας μας δείχνει να καταρρέει. Από τη δέκατη τέταρτη θέση παγκοσμίως -πάνω και από αυτό της Γερμανίας- στην αξιολόγηση της ΠΟΥ του 2000 έχουμε φτάσει στην πρόσφατη δημοσίευση του Lancet το 2014, που μιλά χωρίς περιστροφές για τραγωδία στη Δημόσια Υγεία.

Ο τομέας των ογκολογικών υπηρεσιών στη χώρα μας ακολουθεί την τυπική εικόνα της Κρίσης στους άλλους τομείς της Υγείας. Αιτίες μεταξύ άλλων, οι επιδεινούμενες υποχρηματοδότηση και η υποστελέχωση. 

Αν και σημαντικά προβλήματα προϋπήρχαν και επιδεινώθηκαν τα τελευταία χρόνια, το ΕΣΥ φαίνεται πως άντεξε σχετικά. Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερα δημόσια ογκολογικά νοσοκομεία (τρία στην Αττική και ένα στη Θεσσαλονίκη) και ογκολογικά τμήματα σε όλα τα Πανεπιστημιακά νοσοκομεία. 

Εν τούτοις η κατανομή παραμένει προβληματική λόγω προβλημάτων στις υποδομές και τη στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό.

Πολύ συχνά ακούγονται αυτές οι ερωτήσεις από καρκινοπαθείς και υγιείς. Υπάρχει απάντηση και ποια;

Η απάντηση είναι ποτέ, γιατί απλά ο καρκίνος δεν είναι μία αλλά πολλές αρρώστιες, τόσες όσα και τα όργανα του σώματος και οι διάφοροι ιστολογικοί τύποι. Δεν θα υπάρξει επομένως ποτέ ένα φάρμακο για όλους τους καρκίνους αλλά πολλά νέα φάρμακα.

Μέχρι τώρα οι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης του καρκίνου είναι η χειρουργική, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία. Η τελευταία έχει σαν στόχο να σκοτώσει και το τελευταίο καρκινικό κύτταρο, σκοτώνοντας όμως παράλληλα και κάποια μη καρκινικά κύτταρα, όπως κύτταρα του αίματος, με αποτέλεσμα κάποιες έντονες παρενέργειες. 

Η χημειοθεραπεία δεν είναι πάντοτε αποτελεσματική, κυρίως στα προχωρημένα στάδια. Τα τελευταία χρόνια, με την πρόοδο της τεχνολογίας και την όλο και καλύτερη κατανόηση της γενετικής και της βιολογίας του καρκίνου, αναπτύσσονται συνεχώς νέες «έξυπνες» - στοχεύουσες θεραπείες. 

Τα νέα φάρμακα έχουν συγκεκριμένο στόχο, που συνήθως είναι μία πρωτεΐνη, που δουλεύει σαν σηματοδότης ενός πολύπλοκου βιολογικού μονοπατιού, που είναι απαραίτητο για την επιβίωση του καρκινικού κυττάρου.

Ο αποκλεισμός ενός τέτοιου μονοπατιού έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού του καρκινικού κυττάρου και τέλος τον κυτταρικό θάνατο. 

Οι στοχεύουσες θεραπείες είναι εξατομικευμένες για τον κάθε ασθενή. Ο τελικός στόχος και η φιλοσοφία της σύγχρονης αντιμετώπισης του καρκίνου, είναι να έχουμε μία συγκεκριμένη θεραπεία με ταυτότητα για κάθε άρρωστο και όχι γενικά για το νόσημά του.

Με τις νέες αυτές θεραπείες σήμερα αντιμετωπίζονται με επιτυχία, ορισμένα μέχρι χθες μη αντιμετωπίσιμα νοσήματα, όπως είναι το μεταστατικό μελάνωμα ή ο καρκίνος του νεφρού. 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι νέες αποτελεσματικές θεραπείες έχουν υψηλό κόστος, το οποίο συνεχώς αυξάνεται λόγω και της αύξησης των κρουσμάτων καρκίνου διεθνώς, που όπως υπολογίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας θα φθάσουν τα 3.200.000 στην Ε.Ε. το 2030. 

Το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάσταχτο για τις οικονομίες των κρατών. Μπορούμε, όμως, να αξιολογήσουμε το κόστος της ανθρώπινης ζωής; Προκειμένου επομένως να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά ο καρκίνος θα πρέπει να δώσουμε κατ’ αρχήν ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη, στην έρευνα και στη λελογισμένη χρήση των νέων θεραπειών, ώστε να περιορίζεται η σπατάλη και η άσκοπη κατανάλωση. 

Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι στην Ελλάδα της κρίσης, υπάρχει πρόσβαση στις πανάκριβες θεραπείες, φυσικά με την επιβαλλόμενη αυστηρή αιτιολόγησή τους». 

Ο κ. Πισσάκας Γεώργιος, Συντ. Δ/ντης Ακτινοθεραπευτικού Κέντρου Νος. «Αλεξάνδρα» και πρόεδρος της Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας δήλωσε:

«Με βάση τα διεθνή στοιχεία, ο καρκίνος αποτελεί την 2η μεγαλύτερη αιτία θανάτου και ένας στους τρεις μας, κάποια στιγμή στη ζωή του, θα αναγκαστεί να τον αντιμετωπίσει. 

Τα κυριότερα όπλα που διαθέτουμε στην μάχη ενάντιά του είναι: η Χειρουργική επέμβαση, η Ακτινοθεραπεία και η φαρμακευτική αντιμετώπιση. Σχεδόν οι μισοί από τους ογκολογικούς ασθενείς μπορούν να ιαθούν με μία από τις 3 αυτές μεθόδους ή με συνδυασμό τους. 

Ειδικότερα για την Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία, το 60% των ογκολογικών ασθενών θα χρειαστεί να λάβει ακτινοθεραπεία κάποια στιγμή στη διάρκεια της νόσου του. Μεγάλο ποσοστό των ασθενών αυτών θα υποβληθούν σε «ριζική» ΑΘ, με σκοπό την ίαση.

Η ακτινοθεραπεία στον πόλεμο κατά του καρκίνου δεν είναι στο σύνολό της μία ακριβή θεραπεία. Όμως στην Ελλάδα του 2015 εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται από το Ελληνικό Δημόσιο με πλήρη αδιαφορία και απαξίωση. Και αυτό είναι σαφές αν δούμε πόσα μηχανήματα ακτινοθεραπείας υπάρχουν στην χώρα μας. 

Με βάση τα διεθνή δεδομένα η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει περίπου 60 μηχανήματα και όμως έχει 37 από τα οποία μόνο 24 είναι στον δημόσιο τομέα. Αυτό κάνει και εξαιρετικά σαφές γιατί οι λίστες αναμονής φτάνουν έως και τους 4 μήνες».

Η κα Βαδαλούκα Αθηνά, Αν. Καθ. Παν. Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας (ΠΑΡΗΣΥΑ) με τη σειρά της δήλωσε:

«Η παγκόσμια Ιατρική Κοινότητα αγωνίζεται να περάσει στους συνανθρώπους μας και στην πολιτεία το μήνυμα ότι «η ανακούφιση από τον πόνο και η παρηγορητική φροντίδα αποτελεί αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα». 

Στο πλαίσιο αυτό και με δεδομένη την πικρή αλήθεια των αριθμών σε ό,τι αφορά την παροχή ανακουφιστικής και παρηγορητικής φροντίδας παγκοσμίως αλλά και στην χώρα μας, αποφασίστηκε κατά την 2η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη κορυφής των οργανώσεων Παρηγορητικής Φροντίδας στην Κορέα τον Μάρτιο του 2005, η πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου να αφιερωθεί στον αγώνα αυτό με ποικίλες εκδηλώσεις, και η 4η Φεβρουαρίου ημέρα καρκινοπαθών ασθενών. 

Ο στόχος δεν είναι άλλος από το να μάθουν οι ανίατοι ασθενείς και οι συγγενείς τους ότι μπορούν να μην υποφέρουν. Υπάρχουν πολλοί που δεν ξέρουν καν ότι έχουν το δικαίωμα να ανακουφιστούν και υπάρχουν οι τρόποι που θα τους επιτρέψουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια. 

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) 24,6 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με καρκίνο και 80-90% εξ’ αυτών υποφέρουν από πόνο και συνοδά συμπτώματα στα τελικό στάδια της νόσου. Κάθε χρόνο πεθαίνουν παγκοσμίως 52 εκατομμύρια ενήλικες, νέοι και παιδιά.

Ένας στους δέκα θανάτους οφείλεται σε καρκίνο. Πάνω από 40 εκατομμύρια πάσχουν από AIDS. Καθημερινά αυξάνει ο αριθμός των ανθρώπων με χρόνιες παθήσεις. Οι άνθρωποι αυτοί θα έχουν, σε κάποιο χρόνο, ανάγκη από παρηγορητική φροντίδα. 

Η Διευθύντρια της Παγκόσμιας Ένωσης Παρηγορητικής Φροντίδας Liliana De Lima, τονίζει ότι «εκατομμύρια ασθενείς στον κόσμο υποφέρουν αδικαιολόγητα από ανεξέλεγκτα συμπτώματα και έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης. Η Παρηγορητική Φροντίδα είναι απαραίτητο να παρέχεται πρωταρχικά στους ασθενείς και όχι να παραμελείται στο τελευταίο στάδιο».

Μεγάλη Ευρωπαϊκή έρευνα (46.000 άτομα) αποδεικνύει ότι 1 στα 5 άτομα υποφέρει από μέτριο έως σοβαρό χρόνιο πόνο με διάρκεια περίπου 7 χρόνια. Ο χρόνιος πόνος επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός εκ των τριών ατόμων. 

Η 4η Φεβρουαρίου μας δίνει την ευκαιρία να ανοίξουμε έναν ουσιαστικό διάλογο με την κοινωνία και τους κρατικούς φορείς για τη θεσμοθέτηση όλων των αναγκαίων δομών που θα προσφέρουν στον Έλληνα ασθενή ποιότητα ζωής και αξιοπρέπεια στο θάνατο». 

Ο κ. Κορδιολής Νικόλαος, τ. Δ/ντής Νευροχειρουργικής Κλινικής Νοσ. «Ο Άγιος Σάββας» και Γεν. Γραμματέας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, τόνισε πως:

«Έχει από αρκετό χρόνο πλέον τεκμηριωθεί ότι η φτώχεια αποτελεί ένα κακό προγνωστικό παράγοντα για την υγεία. Τούτο καταδεικνύεται από σχετικές μελέτες και δημοσιεύματα τόσο στον ιατρικό όσο και στον υπόλοιπο τύπο και τα ΜΜΕ.

Έτσι, ενώ το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί στις πλούσιες χώρες, η παραπάνω διαπίστωση αποδεικνύει ανισότητες κατ’ εξοχήν στο χρόνο επιβίωσης θεραπευμένων καρκινοπαθών από τα σχετικά δημοσιεύματα σε χώρες, όπως ΗΠΑ, Καναδά, Νορβηγία, Μ. Βρετανία κ.λ.π. 

Ομάδες καρκινοπαθών με μεγάλη οικονομική ευχέρεια επιβίωσαν περισσότερο ή θεραπεύτηκαν πλήρως σε αντίθεση με πληθυσμιακές ομάδες με χαμηλό οικονομικό βιοτικό επίπεδο. 

Τούτο οφείλεται και στην οικονομική κρίση την οποία διανεύει η παγκόσμια κοινότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου. Όσο αφορά στη χώρα μας, παρά την όποια πρόοδο στην ογκολογία αλλά και την μη υιοθέτηση ακόμα μιας εθνικής αντικαρκινικής πολιτικής - την οποία η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία έχει υποβάλει σαν πρόταση πριν από το 2000 - οι συνεχείς μειώσεις των δαπανών στην υγεία έκαναν δυσχερή την πρόσβαση των καρκινοπαθών στις ελληνικές θεραπευτικές δυνατότητες, αλλά και του γενικού πληθυσμού στα προγράμματα πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, εξαιτίας της έλλειψης μιας οργανωμένης πανελλαδικής αντικαρκινικής πολιτικής. 

Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία είχε και έχει προτάσεις, έχει δε την τεχνογνωσία της ανάληψης αυτής της πολιτικής και τον συντονισμό δράσεων με τη συνεργασία ιατροκοινωνικών φορέων υπό την προϋπόθεση της χρηματοδότησης εξ’ ολοκλήρου από το προϊόν του Πανελληνίου Αντικαρκινικού Εράνου».

Με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών η Ε.Α.Ε θα πραγματοποιήσει την κεντρική της εκδήλωση την Τετάρτη 4 Φεβρουαρίου στην πλατεία Συντάγματος, ξεκινώντας στις 12.30 με διανομή ενημερωτικού υλικού στους πολίτες, ενώ παράλληλα σε στεγασμένο χώρο ( τέντα) θα εκτελείται και δωρεάν σπειρομετρικός έλεγχος των πνευμόνων και συμβουλευτική για τη διακοπή του καπνίσματος. 

Στις 15.30 έχουν προσκληθεί όσοι το επιθυμούν να συγκεντρωθούν γύρω από το σιντριβάνι για να ακούσουν την κεντρική ομιλία, να κρατήσουν τα πλακάτ με τα κεντρικά αιτήματα της εκδήλωσης ή τα μπαλόνια με το σήμα της παγκόσμιας ημέρας κατά του καρκίνου, και στο τέλος, όλοι οι παριστάμενοι θα ανάψουν επιπλέοντα κεριά στο σιντριβάνι της πλατείας και θα αφήσουν λουλούδια για να τιμήσει ο καθένας τους κάποιο δικό του αγαπημένο πρόσωπο που έχασε τη μάχη κατά του καρκίνου. 

Στη συνέχεια όλοι μαζί , πιασμένοι χέρι- χέρι θα κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη τους, υποσχόμενοι να μη ξεχάσουμε τον πρόωρο χαμό τους και να αγωνιστούμε για μια καλύτερη και ελεύθερη από τη νόσο ζωή.