«Επισκεπτήριο ζωής» σε δωμάτια νοσοκομείων
«Αγαπημένε ασθενή, κάποτε υπήρξα και εγώ ξαπλωμένος στον θάλαμο κάποιου νοσοκομείου.
Έκανα μεγάλη υπομονή, όταν μια νύχτα είδα –μάλλον με τη φαντασία μου– τρεις αγνώστους να μπαίνουν μέσα στον θάλαμο και να παίζουν θέατρο.Τώρα είμαστε αγαπημένοι φίλοι.
Ο Ηλίας, ο Στέλιος και η Ιφιγένεια, τρεις ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου θέλουμε να δώσουμε μια μικρή παράσταση δωρεάν για σένα, γύρω από το κρεβάτι σου».
Ετσι απλά όλα άρχισαν με ένα γράμμα που έφτασε στα χέρια της κ. Δανάης, η οποία νοσηλεύεται σε μετεγχειρητικό στάδιο, στο ογκολογικό τμήμα του Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα».
Η ευγενέστατη και γελαστή κ. Δανάη, στα 84 της χρόνια, δέχθηκε την πρόσκληση των ηθοποιών και ζήτησε να ζωντανέψει μια θεατρική παράσταση μπροστά στα μάτια της.
Από εκεί και πέρα η διαδικασία είναι απλή. Οι ηθοποιοί ενημερώνονται από την 1η Υγειονομική Περιφέρεια (ΥΠΕ) για την επιθυμία του όποιου ασθενούς και μπαίνουν στον θάλαμο.
Ο σκηνοθέτης κ. Ηλίας Κουνέλας, εμπνευστής και υπεύθυνος της καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας «Επισκεπτήριο», την οποία αγκάλιασε ο διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου κ. Σωτήρης Χατζάκης, εξηγεί πως το θέατρο σε νοσοκομεία είναι ένα παλαιό στοίχημα προσφοράς για την τριμελή ομάδα, που αποτελείται από τον ίδιο και τους ηθοποιούς Ιφιγένεια Γρίβα και Στέλιο Ανδρονίκου.
Εξω από το δωμάτιο της κ. Δανάης, οι ηθοποιοί μιλούν ψιθυριστά, και εύχονται ο ένας στον άλλον «καλό ταξίδι». Εικάζω πως έτσι κάνουν πριν από κάθε παράσταση. Μπαίνουν στον θάλαμο με βασική προϋπόθεση να είναι αποκλειστική επιθυμία του ασθενούς.
Η κ. Δανάη τούς καλωσορίζει. Αναμένει με ανυπομονησία την έναρξη της παράστασης, η οποία, ωστόσο, δεν έχει γνώριμα χαρακτηριστικά. Οι ηθοποιοί προσαρμόζονται στη φυσική σκηνογραφία και μέλημά τους είναι να μετατρέψουν «το πάτωμα του θαλάμου σε θάλασσα, το κρεβάτι σε βάρκα και τις πάπιες σε κουπιά».
Εχοντας 40 λεπτά στη διάθεσή τους, αρχίζουν να εξιστορούν έξι έργα της διαχρονικής λογοτεχνίας με έξι διαφορετικούς θεματικούς άξονες. Τον έρωτα, τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής, την απελπισία, την υπομονή, την αγάπη και τη μνήμη. Ο ασθενής διαλέγει ένα από αυτά και η ιστορία ζωντανεύει στο δωμάτιο.
Σύμφωνα με τον κ. Κουνέλα, οι περισσότεροι από τους ασθενείς διαλέγουν μια συγκεκριμένη ιστορία, αυτή του Ιώβ από την Παλαιά Διαθήκη, η οποία διαπραγματεύεται την υπομονή. «Αυτό έχουν ανάγκη», σημειώνει.
Η κ. Δανάη διαλέγει την ιστορία που μιλά για τον έρωτα, διακόπτει, συμμετέχει, θέτει ερωτήσεις και αφηγείται δικές της ιστορίες. «Η παράσταση είναι αυτοσχεδιαστική και ο ασθενής δεν νιώθει ότι θα διακόψει», σημειώνουν οι ηθοποιοί.
Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς», Γ.Ν.Α. «Αλεξάνδρα», ΚΑΤ, «Αγιος Σάββας», «Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης Αναπήρων» στο Ιλιον, Παμμακάριστος, ΕΛΠΙΣ, και «Σωτηρία» είναι μερικά από τα νοσοκομεία, τα οποία έχει επισκεφθεί η ομάδα του Εθνικού μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες.
H Iφιγένεια μιλώντας στην «Κ», τονίζει πως η κάθε παράσταση είναι ένα ταξίδι, άλλωστε «όλοι είμαστε δυνάμει ασθενείς και δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε».
«Το κοινωνικό θέατρο δεν υποτιμάει τους ηθοποιούς», συμπληρώνει ο κ. Κουνέλας, «είναι πολύ μεγαλύτερη η εμπειρία να μοιραστείς μια δική σου πνευματική ανησυχία με έναν ασθενή. Δεν είναι φιλανθρωπία, είναι μια καινούργια θεατρική γλώσσα για εμάς.
Το να κάνεις θέατρο στον χώρο θεραπευτικής ανάπαυσης κάποιου, σε ωθεί να πας σε ποιοτικές εκφράσεις που δεν θα τις βρεις πάνω στη σκηνή. Δεν μπορείς να πεις ψέματα όταν κάποιος πονάει μπροστά σου...». Στο τέλος κάθε παράστασης η ομάδα ζητεί από τον ασθενή να δώσει μια ευχή για τον επόμενο ασθενή, έτσι οι ηθοποιοί σχηματίζουν μεταξύ των ασθενών μια αλυσίδα αλληλεγγύης.
Η κ. Δανάη δέχεται με συγκίνηση το μήνυμα του Ιάσονα από το Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» και είναι έτοιμη να δώσει τη δική της ευχή. «Να ξέρετε ότι κάθε πρωί είναι μια καινούργια μέρα. Είμαι και εγώ στο κρεβάτι και σας σκέφτομαι».
«Το θέατρο αποτελεί ψυχοθεραπευτικό μηχανισμό», τονίζει στην «Κ» ο κ. Αλέξανδρος Αρδαβάνης, ογκολόγος γιατρός στο νοσοκομείο «Αγιος Σάββας» και «οι ασθενείς σε νοσοκομεία είναι κατά κανόνα σε εξάρτηση από αυτά λόγω της χρόνιας ασθένειας. Εχουν ανάγκη ακόμα ενός χεριού υποστήριξης, και το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά και θεραπευτικά σε αυτό».
Η ομάδα του Εθνικού Θεάτρου αφουγκραζόμενη αυτήν την ανάγκη έχει ήδη δώσει παράσταση μπροστά ακόμα και σε οριακά περιστατικά ενήλικων ασθενών, τονίζοντας «ότι έχουν και αυτοί ανάγκη», θυμίζοντας ότι και ηθοποιοί από το Θέατρο του Νέου Κόσμου πραγματοποιούν εδώ και χρόνια παραστάσεις σε νοσοκομεία αποκλειστικά για παιδιά.