Ζώντας με τον καρκίνο
Η νόσος δεν είναι θανάσιμη αλλά χρόνια...
Περίπτωση Κούπερ
Όταν βλέπει κανείς κάθε πρωί τον Μπάρι Κούπερ να μπαίνει στο γραφείο του στο Μπρούκλιν, δεν μπορεί να φανταστεί ότι πάσχει από προχωρημένο καρκίνο.
Και όμως, ο 63χρονος δικηγόρος και παππούς δύο μικρών παιδιών, είναι ένας από τους λιγοστούς - αλλά ολοένα περισσότερους - ασθενείς, των οποίων ο καρκίνος που πριν από λίγα χρόνια θα τους κόστιζε τη ζωή, έχει πλέον μετατραπεί σε χρόνια νόσο.
Όπως γράφει η εφημερίδα "Νιου Γιορκ Τάϊμς", χάρη στις καλύτερες γνώσεις για τους παράγοντες που διαχωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα από τα φυσιολογικά και την ανάπτυξη ολοένα πιο στοχευμένων θεραπειών, ελέγχονται πλέον επί χρόνια - με τους ασθενείς να διάγουν μια σχεδόν φυσιολογική ζωή - καρκίνοι οι οποίοι πριν από μόλις μία δεκαετία οδηγούσαν γρήγορα στον θάνατο.
Αν και αυτοί οι καρκίνοι ενδέχεται να μην ιαθούν ποτέ, κατορθώνουν πια να ελέγχονται χάρη στην αλληλουχία θεραπειών. Όταν η μία θεραπευτική προσέγγιση δεν είναι πλέον αποτελεσματική, ο ασθενής υποβάλλεται στην επόμενη και για λίγο καιρό τουλάχιστον, παύει η εξέλιξη της νόσου του.
Και όταν αποτύχει η δεύτερη θεραπεία, υπάρχει δυνατότητα για τρίτη ή και για τέταρτη ακόμα. Από αυτή την αλληλουχία μπορούν να ωφεληθούν ακόμα και άνθρωποι οι οποίοι ήδη είχαν μεταστάσεις όταν διαγνώσθηκαν με καρκίνο.
Άλλοι, όπως ο κ. Κούπερ, πάσχουν από καρκίνο σε αιμοποιητικά όργανα, ο οποίος έως πριν από λίγα χρόνια δεν ανταποκρινόταν ιδιαίτερα στις θεραπείες. «Βλέπουμε ασθενείς που υποβάλλονται περιοδικά σε θεραπεία και επιβιώνουν χρόνο με τον χρόνο, παρ΄ ότι πάσχουν από προχωρημένη νόσο, με τον καρκίνο τους να έχει μετασταθεί στον πνεύμονα, στο ήπαρ ή στα οστά», λέει ο δρ Μichael Fisch, διευθυντής του Προγράμματος Γενικής Ογκολογίας στο Κέντρο Καρκίνου «Μ.D. Αnderson», στο Τέξας.
«Πριν από 10 χρόνια, ούτε που θα φανταζόμασταν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό». «Ο απώτερος στόχος μας δεν είναι να μετατρέψουμε τον καρκίνο σε χρόνια ασθένεια, αλλά να κρατήσουμε τους ασθενείς ζωντανούς για αρκετό χρονικό διάστημα, ώστε να βρεθεί η κατάλληλη θεραπεία για κάθε ασθενή ξεχωριστά και να ιαθεί η ασθένειά τους», λέει ο δρ Francisco J. Εsteva, ειδικός στον καρκίνο του μαστού από το Μ.D. Αnderson. «Δυστυχώς, δεν έχουμε ακόμη φθάσει σε αυτό το σημείο, αλλά έως τότε προσπαθούμε να κρατάμε τους ασθενείς ζωντανούς, με μια καλή ποιότητα ζωής, όσο περισσότερο μπορούμε».
Ο δρ Fisch αποκαλεί τη νέα μορφή θεραπείας για τους προχωρημένους καρκίνους «το μοντέλο του οτοστόπ»: ο χρόνος κερδίζεται με τον γιατρό να πηγαίνει από το σημείο Α (την πρώτη γραμμή θεραπείας) στο σημείο Β (τη δεύτερη γραμμή θεραπείας) και μετά στο σημείο Γ (την τρίτη γραμμή θεραπείας) κ.ο.κ.
Η μέθοδος μπορεί να συνεχίζεται επ΄ αόριστον, όσο διατίθενται νέες θεραπείες και όσο οι ασθενείς παραμένουν σε αρκετά καλή κατάσταση, ώστε να αντέχουν τις απαιτήσεις των θεραπειών. Όπως, όμως, τονίζει ο δρ Fisch, η προσθήκη ποιοτικών ετών στη ζωή των πασχόντων από προχωρημένο καρκίνο προϋποθέτει να μην πιστεύουν οι γιατροί- και δυστυχώς πολλοί το πιστεύουν- ότι ο καρκίνος είναι αγιάτρευτος άπαξ και μετασταθεί.
Περιπτώσεις σαν του κ. Κούπερ διαψεύδουν τον δογματικό χαρακτήρα αυτής της άποψης. Ο κ. Κούπερ διαγνώστηκε με χρόνια μυελογενή λευχαιμία το 2005, αρχικά ακολούθησε θεραπεία με το φάρμακο ιματινίβη και όταν ο οργανισμός του ανέπτυξε αντοχή σε αυτό, άρχισε να κάνει θεραπεία με ένα δεύτερης γενιάς φάρμακο.
Αν και, όπως παραδέχεται, δεν περνάει μέρα που να μη σκεφτεί τον καρκίνο του, συνεχίζει κανονικά τη ζωή του: ταξιδεύει αρκετά, επισκέπτεται τα εγγόνια του και προσφάτως γιόρτασε την 40ή επέτειο του γάμου του με τη σύζυγό του Ναόμι.
Περίπτωση Γουότσον
Από την πλευρά του, ο Μαξ Γουότσον που πάσχει από πολλαπλούν μυέλωμα (είναι ένας επικίνδυνος καρκίνος του αιμοποιητικού συστήματος), το διατηρεί υπό έλεγχο έξι χρόνια τώρα χάρη στο «μοντέλο του οτοστόπ».
Η αλληλουχία των θεραπειών στις οποίες υποβλήθηκε συμπεριλαμβάνει μεταμοσχεύσεις βλαστικών κυττάρων, ακτινοθεραπεία και φαρμακευτικές θεραπείες. Όταν αποτυγχάνει η μία θεραπεία, δοκιμάζει την επόμενη.
Αν και ο κ. Γουότσον στην αρχή δεν πίστευε πως είναι δυνατό να επιβιώσει επί χρόνια, προσφάτως δήλωσε στο περιοδικό «ΟncoLog» του Μ.D. Αnderson: «Τελικά, συνειδητοποίησα ότι αυτό είναι κάτι το οποίο θα αντιμετωπίζω για πολύ καιρό».
Περίπτωση Ελίζαμπεθ Έντουαρντς
Τον Μάρτιο του 2007, η Ελίζαμπεθ Έντουαρτς, σύζυγος του Τζον Έντουαρτς που υπήρξε υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών, εντάχθηκε στην ομάδα των χρονίως καρκινοπαθών, ανακοινώνοντας πως ο καρκίνος του μαστού για τον οποίο είχε κάνει θεραπεία το 2004 είχε εξαπλωθεί στα οστά και, πιθανώς, στον πνεύμονά της.
Η κυρία Έντουαρτς είχε περιγράψει την ασθένειά της ως «μη ιάσιμη, αλλά πλήρως ελέγξιμη» και παρομοίασε την κατάστασή της με το να έπασχε από διαβήτη.
Όπως αποδεικνύει η περίπτωση της κυρίας Έντουαρντς, εκτός από τους καρκίνους του αίματος, υπάρχουν και συμπαγείς όγκοι σε προχωρημένο στάδιο, οι οποίοι μπορεί να συμπεριφερθούν ως χρόνιες νόσοι - χάρη στην ιατρική έρευνα που αποκάλυψε τα μοριακά χαρακτηριστικά ορισμένων καρκίνων και οδήγησε σε φάρμακα τα οποία στοχεύουν στην αχίλλειο πτέρνα των όγκων.
Έλεγχος της ασθένειας και μετά τις μεταστάσεις
Ο δρ Εsteva περιέγραψε προσφάτως την περίπτωση μιας ασθενούς, η οποία έκανε μαστεκτομή και αγωγή με το φάρμακο ταμοξιφαίνη το 1995. Το 2000 είχε μεταστάσεις στους πνεύμονες που αντιμετωπίσθηκαν με μια νέα για την εποχή ομάδα αντινεοπλασματικών φαρμάκων, τους αναστολείς της αρωματάσης.
Όταν πλέον ούτε αυτά απέδιδαν, διαπιστώθηκε ότι ο καρκίνος της διέθετε έναν νεοανακαλυφθή μοριακό παράγοντα, τον ΗΕR-2, και άρχισε θεραπεία με το φάρμακο τραστουζουμάμπη που είναι ειδικό γι΄ αυτές τις περιπτώσεις.
Χάρη σε αυτό, η κατάσταση της συγκεκριμένης ασθενούς είναι σταθεροποιημένη εδώ και λίγα χρόνια - «γεγονός πρωτόγνωρο έως πρότινος», κατά τον δρα Εsteva. Πρόοδος έχει γίνει και στον μεταστατικό καρκίνο του νεφρού.
Ο δρ Νizar Τannir, ειδικός στους καρκίνους του ουρογεννητικού συστήματος στο Μ.D. Αnderson, λέει πως πριν από το 2005 δεν μπορούσε κανείς να προσφέρει πολλά στους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνωμα των νεφρικών κυττάρων.
Μέσα σε δύο χρόνια, όμως, κυκλοφόρησαν τρία νέα φάρμακα που αύξησαν κατά 50% τον μέσο όρο επιβίωσης. Ο δρ Τannir συνιστά στους ασθενείς που έρχονται αντιμέτωποι με μια αποθαρρυντική πρόγνωση να ζητούν και δεύτερη ιατρική γνώμη από έναν ειδικό, διότι η Ιατρική εξελίσσεται διαρκώς και ίσως υπάρχει μια νέα θεραπεία που μπορεί να τους βοηθήσει έως ότου βρεθεί κάτι καλύτερο ή πιο κατάλληλο γι΄ αυτούς.